page0342

334

Rossyjska literatura — Rossyjski język

sarzowę pod imieniem Felicy; z pomiędzy lirycznych jego utworów, wielką miała wziętośc Oda do Boga, na wszystkie prawie języki europejskie przełożona; Fon Wizyn (oh.) w komedyjach swych Brygadyjer i Niedorośl, wyszydzał przesądy i wady współczesne. Od roku 1769 pojawił się cały szereg czasopism satyrycznych (Piekielna poczta, Truteń, Malarz, Rozmaitości i t. p.). Sama cesarzowa brała udział w literaturze, pisząc powiastki dla dzieci, dramata (dla teatru dworskiego), zapiski o historyi Rossyi. Jednym z najgorliwszych oświaty i literatury rozkrzewicieli był Nowikow (ob.). Za czasów Alexandra I literatura rossyjska pod względem wyrobienia form językowych w prozie i wierszu, znaczny w porównaniu z ubiegłą epoką uczyniła postęp. Największą w tern ma zasługę. Karamzyn (ob.), autor powieści i listów podróżnika, które były wiernem odbiciem współczesnego mu w Europie literackiej kierunku sentymentalnego. Jego Historyja państwa Rossyjskiego, ma znakomitą pod względem artystycznym wartość literacką; pod względem zaś krytycznym wyższe nierównie mają zalety, późniejsze prace Polewoja, Sołowjewa, Kostoma-rowa, Iłowajskiego i innych. Poeci z epoki Karamzyna, rozwijali dalej reto-ryzm dawnej szkoły i wzniosły ton liry Dierżawina; z tych znakomitsi: Dmi-tryjew (ob.) autor powieści satytycznych; Ozierow, tragik (Fingal, Edyp W Atenach, Dymitr doński); Gniedycz (ob.), tłómacz llijady; Szachowski książę i Chmielnicki Tob.), pisarze komedyj wierszem i prozą; Kryłow (ob.), Izmajłów Alexander, bajkopisarze. Żukowski (ob.) otwiera epokę poezyi romantycznej (przekłady z Szyllera, Gothego, Uhlanda i t. d.), Batiuszków podaje wzór poezyi antologicznej i elegicznej. Na polu wymowy cerkiewno-słowiańskiej, największą miało wziętośc dwóch Ambrożych (Podobiedów i Protasów). Zajęcie literaturą skupiało się w drobnych kółkach ludzi ukształconych; czasopisma: Wiestnik Europy, >\i/n ojczyzny, Wiestnik rossyjski, miały ograniczoną liczbę czytelników. Nauką dziejów ojczystych trudnili się: Eugenijusz (ob.), metropolita kijowski; akademicy. Krug (ob.), Fraehn (ob.), Lehrberg; professorowie: Ewers (ob.), Tymkowski, Kaczenowski (ob.), tudzież świeccy: hr. Musiu-Pu-szkin (ob.), Malinowski, Buturlin (ob.), Bantysz-Kamieński. Z pomiędzy pro-fessorów^r literatury rossyjskiej, wielkiej doznaw^rał wziętości A. Merzlakow (ob), niepospolity krytyk, pierwszy wystąpił z odczytami literatury dla publiczności. Po roku 1830 literatura rossyjska zbliżając się do życia narodowego, bardziej samodzielny przybiera charakter. Dążność satyryczna pod piórem Grybojedo-wa (ob), autora komedyi Biada z rozumem i Gogola (ob.), autora wielu powieści, z których znakomitsza: Martwe dusze, i komedyi Rewizor, dosięgła wysokiego- stopnia doskonałości. Puszkin (ob.) i po nim idący Lermontow (ob.) w rodzinnych żywiołach szukali natchnienia dla swych pieśni. Puszkin w ostatnim okresie swojej poetyckiej działalności, pisał powieści ludowe (skazki), przekładał pieśni poetów słowiańskich, odtwarzał czasy ubiegłe (dramat: Borys Godunow) i podawał obrazy towarzystwa spółczesnego (Eugenijusz Oniegin). Krytyka literacka, przez długi czas zaniedbana-, nabiera pewnej mocy i oryginalności pod piórem Bielińskiego. Z powieściopisarzy teraźniejszych, największą ma wziętośc Turgieniew (ob.); z dramaturgów, Ostrowski; z poetów, Niekrasow (ob.) i Majkow (ob.).    •    J. Ba...

ROSSyjski język, należy do organizacyi języków słowiańskich szczepu wschodniego. Przyjął alfabet cerkiewno-słowiański (kirylicę) ostatecznie za czasów Piotra Wielkiego (na początku XVIII wieku) na dzisiejszy (graidań— skim zwany) przekształcony. Cały zasób brzmień języka rossyjskiego zawarty jest w szeregu 35 liter, stanowiących alfabet rossyjski. Alfabet ten