page0343

Rossyjski język    335

jest następujący: Aa (a), B6 (b), Be (w), Fe (g), Ąą (d), Ee (e, ie, je, jest), Mmc (ź), 33 (z), Mu (i, He), li (i), Kn (k), Ma (1, ł), Mm (m), Hu (n), Oo (o), nn (p), Bp (rj, Cc (s), Tm (t), ¥y (u), <F><b (f), Xx (eh), Iją (c), ^lhi (cz), Mlui (sz), Mfpą (szcz), Bb (znak twardy, je)'), bhi (y), Z>6 (znak miękki, jef), Be (je, ie, jat'), 9,9 (e), W w (ju), Rn (ja), 6 o (f, fila), liu (j, i ze znakiem krótkim). Jest jeszcze jedna litera V, zwana Hyca, która się dotąd używa w wyrazie .mpo (olej ś.) i w pochodnych od tegoż. Cechy językowe. 1) Język rossyjski odznacza się obfitością samogłosek czyli tak zwanem pelnoglosiem (połnoglasije), np. horoda (broda), golos (głos), korowa (krowa), molot (młolj, poroch (proch), wolos (włos), zoloto (złoto); wielikij (wielki), stojał? (stać), i t. d. 2) wyrzuca d przed i: myło (mydło), szilo (szydło), upal (upadł), szel (czyt. szol, szedł). 3) raz zamiast roz (zawsze prawie): razbor (rozbiór), razum (rozum), razsudok (rozsądek). 4) ii zamiast wy: izbawif (wybawić), izdawat? (wydawać), izgnainnik (wygnaniec). 5) cz zamiast C: nocz (noc), mocz (moc), siecz (siec). 6) u zamiast ą i ę: muz (mąż), buda (będę), (lut? (dąć), sud (sąd), ruka (ręka). 7) wstawne / po b, p: lublu (lubię), tierplu (cierpię), splu (śpię), rublu (rąbię). 8) zmiękczenie spółgłosek.^, r, t przed samogłoskami a, e, i, o, u: diadia (stryj i wuj), dieło (dzieło, rzecz), pridiet (czyt. pridiot, przyjdzie), bitria (burza), rieka (rzeka), riumka (kieliszek); tiatia (tatuś), tieło (ciało), Hetka (czyt. tiotka, ciotka), tiufiah (materac). 9) w wyrazach greckich i łacińskich, aw, jew, zamiast au, eu: Awgust (August), awtor (autor), Jewropa (Europa); k zam. c: Kir (Cyrus), Kimon (Cymon), kiedr (cedr); w zam. b: War wara (Barbara), Wawiłon (Babilon), Wasilij (Bazyli); f (fita) zam. t (łh): Afiny (Ateny), Tiwy (Teby), Fiemislo/fl (Temisto-kles), Fieodor, Fiedor (czyt. Fiodor, Teodor); ł zam. 1: Logika (Logika), Fi-lołogija (Filologija); podobnież w językach nowożytnych: Łafontien (La Fon-taine), hapłas (Laplaee); g zamiast h: Gomier (Homer), Goracij (Horacy), toż samo w językach nowożytnych: Gienrich (Henryk), Gciga (Haga). 10) ia zamiast ią, ię: miała (mięta), diafieł (dzięcioł), piat? (pięć), picitok, piatnica (piątek), swialyj (święty), ziablik (zięba). 11) o zam. ó: Boh (Bóg), moj (mój) słoi (stół), icol (wół). Główniejsze prawidła wymawiania języka ros-syjskiego, czyli narzecza, które panuje w Moskwie i które jest przyjęte od wszystkich ludzi oświeconych w Rossyi: o bez akcentu wymawia się jak ą: woda (wada), golowa (gaława), goworił? (gawarit’, mówić), e jak e twarde: ieśV (cyna), czelo (czoło) cerkow\hsze (ciszej); jak ie-. nebo (niebo), pepei (piepieł, popiół); jak 0, jo,    szelk (czytaj szolk, jedwab’), led (czyt, lod,

lod), med (czyt. miód, miód), eż (joż, jeż), zemleju (czyt. ziemloju, ziemią); ie po c wymawia się twardo: ciel (cel), clena (cena), cielyj (cały); k przed ł jak ch: kto (chto), k łomu (ch tomu); cz przed t jak sz: czto (. szto, co)-, cz i szcz przed n jak sz: skuczno (skuszno, nudno), mucznoj (musznoj, mączny). po-moszcznik (pomosznik, pomocnik); g w zakończeniach ago, ego, ogo, jak W: malago (maława), moego (majewo) odnogo (adnawo); przed k jak ch: legkij (lochkaj, lekki), nogłi (nochti, paznogcie); w zakończeniach wyrazów: Bog, mog, i t. d. jak ch: Bock, moch (Bóg, mógł); po r na końcu wyrazów jak ch: Pełerburg (Pietierburch); l przed twardemi samogłoskami a, o, u, y jak ł, zas przed miękkiemi e, i, ja, jak l; sia (to jest się) na końcu słów wymawia się jak sa albo raczej ca: starał?sia (staracca, starać się), nadiejaisia ,'nadziejatca, spodziewać się). Akcent w języku rossyjskim jest nadzwyczaj rozmaity, a pomimo wielu prawideł teoretycznych, niekiedy nawet dość obszernych (ob-F. Rutowshi, O wymawianiu i akcencie języka rossyjskiego; Warsza-