page0870

862

Salwij an — Salza

do dóbr doczesnych i chciwości, pod imieniem Tymoteusza; de Gubernatione Dei, o rządzie Boskim, dziewięć Listów. Wiele ksiąg jego i homilij zaginęło. Dzieła Salwijana wyszły w Paryżu 1580 i 1663, 1684 (Opera omnia). Znajdują się w zbiorach Gallanda<4 Mignę,    L. R.

Salza (Hermann), czwarty wielki mistrz Krzyżaków, wstąpił po Hermanie Bart r. 1210. W młodym wieku przebywał na Turyngskim dworze, był jednym ze czterdziestu rycerzy, którzy pierwsi wstąpili do rycerskiego zakonu Teutoń-skiego Panny Maryi czyli Krzyżaków w Ziemi Świętej. Objąwszy urząd wielkiego mistrza powiedział, iż rad stracić jedno oko, gdyby za te ofiarę mógł być pewnym, iż na całe życie mieć będzie dziesięciu rycerzy zdolnych do walczenia nieprzyjaciół wiary. Życzenia jego aż nadto wysłuchanemi zostały. Przy śmierci Hermanna, już dwa tysiące szlachty niemieckiej zaciągnęło sie pod chorągwie Teutońskiego zakonu. Za wielkiego mistrzostwa Salzy, papieże i cesarze nadali zakonowi główne przywileje i uposażyli znakomitemi posiadłościami w Apulii, Armenii, Węgrzech i we wszystkich prawie prowincyjach Niemiec. Fryderyk II cesarz, dyplomatemr. 1221 wziął zakon pod swoje opiekę, uwolnił od wszystkich ciężarów, podatków i powinności, pozwalał wszystkim posiadaczom lenności cesarstwa rozrządzać niemi na rzecz zakonu, jak swemi własnemi. Przy oblężeniu i zdobyciu Damietty, zakon krzyżaków czynny miał udział, i walecznością pozyskał szczególne względy Leopolda księcia austry-jackiego, który odjeżdżając do Europy, jeszcze przed zdobyciem wspomnionego miasta, darował zakonowi summę przeszło sześć tysięcy mark srebra, a wró-civ\szy do swego kraju, nadał im wielkie przywileje. Nietylko Krzyżacy orężem bronili sprawy chrześcijan, lecz do tego zajmowali się opatrywaniem chorych i rannych na placu bitwy. Po zdobyciu Damietty, Jan de Brienne, król jerozolimski, udzielił wielkiemu mistrowi Krzyżaków i jego następcom, pozwolenie noszenia krzyża jerozolimskiego nad czarnym krzyżem zakonu, jako chlubne wynagrodzenie waleczności i cnoty. Salza był poważanym tak wysoko, że go papież i cesarz wybrali na pośrednika w polubownem załatwieniu swych nieporozumień, i mianowali go ks?eciem. Konrad, książę mazowiecki, naciskany przez Prussaków pogan, gdy mu bracia Dobrzyńscy zakonu Chrystusa, dla swej szczupłości skutecznie dopomnJz nie mogli, zaprosił Salzę aby przychodził mu z swemi rycerzami na pomoc, nadając zakonowi ziemię Chełmińską. Salza przyjął wezwanie i prowadził wojnę przeciw poganom w Prussiech i Inflantach za pośrednictwem swoich namiestników albo mistrzów prowincyjonal-nych; nie oglądał Inllant, w Prussiech nader krótko bawił. Od czasu wyprawy Fryderyka II cesarza do Palestyny, wielki mistrz niedługo tam gościł, i prawie ciągle mieszkał we Włoszech, zwłaszcza u dworu cesarza: co bardzo korzystnem było dla zakonu, gdyż wielki mistrz miał zręczność wyjednywania łask Kościoła i cesarstwa. Wielu z następców jego mieszkało w komman-doryi Weneckiej, z czego wnosili niektórzy, że Salza przeniósł tam stolicę zakonu z Ptolemaidy: kommandoryja Wenecka stała się rzeczywiście naczelnym domem zakonu, ale dopiero po utracie Ziemi Świętej. Umarł Salza dnia 24 Lipca 1239 r. w Banette, mieście Apulii. Za jego mistrzostwa zakon przyszedł do nadzwyczajnego wzrostu, największą część sił swoich przeniósł do Pruss, cząstkę tylko zostawiwszy w Palestynie. Chrześcijanie wprzód wygnani przez pogan pruskich z ziemi Chełmińskiej, kwapili się z powrotem do niej i walczyli w szeregach jej oswobodzicieli. Największą atoli pomoc do prowadzenia wojny, zakon Krzyżaków znajdował w mnóstwie krzyżowników