page0390

384 SOKRATES.

przyjaciele strwożeni,, żeby się ukorzył przed majestatem prześwietnych sędziów, ale filozof wolał umrzeć.

jeżeli apologia Platona zawiera główne punkta mowy Sokratesa, co jest dość prawdopodobnem, to mowa taka nie mogła podobać się sędziom. Tak nie mówi obżałowany, lecz medrzec, który sędziów chce nauczyć nowych prawd. W istocie apologia jest wykładem głównych teoryj, jakie przez życie całe Sokrates wygłaszał, a zwrócona głównie do Melitusa, rozwija ona dialektycznie wszystkie twierdzenia, zawarte w akcie oskarżenia. Mędrzec dowodzi, że nie-tylko szczegóły oskarżenia nie są prawdziwe, lecz że Melitus nawet dobrze ich me rozumie. Platon był obecnym przy rozprawie, a jego apologia jest arcydziełem literackiem. Gdyby nawet Sokrates był mówił w ten świetny sposób nie byłby rozbroił sędziów, gdyż ci żądali upokorzenia a nie powtórzenia zasad, które im się wydawały niebezpiecznemi. Słusznie Cyceron o nim: Nie wydaje się błagać lub byc oskarżonym, lecz mistrzem albo panem sędziów*). Xeno-font przyznaje, że gdyby był wygłosił bladą a skromną mówkę, byłby został uwolnionym ²). Że obrona Sokratesa musiała wywołać skutek przeciwny, zgodnie uznała cała starożytność, ale nie można robić z tego Sokratesowi zarzutu, że mówił z godnością 1 że nie chciał się płaszczyć. Upokorzyć się tylko godzi z błędów lub występków, a to, co przez życie całe robił, nie było ani jednem ani drugiem.

Po odbytem głosowaniu uznano go winnym ³), ale tylko większością sześciu głosów. Pozostawała do oznaczenia kara. Jakkolwiek oskarżyciele żądali kary śmierci, sędziowie nie potrzebowali stóso-wać się do wniosku, a zwykle zostawiali osądzonemu wolność postawienia wniosku nowego. Zważywszy, że mimo niefortunnej obfony, a wielkiego rozdrażnienia sędziów, wyrok zapadł tak mała większością głosów, zachodziło prawdopodobieństwo, że gdyby Sokrates był się skazał na znaczniejszą sumę pieniędzy, choćby na 30 min, które chcieli złożyć przyjaciele, byliby sędziowie przyjęli jego wniosek. Zamiast tego odezwał się w te słowa: Na co zasługują moje postępki? Na nagrodę, jeżeli chcecie byc sprawiedliwymi, a nawet nagrodę taką, któraby dla mnie była dogodną. A cóż może doga-

') Cic. de or. I. 54.

²) Mentor, IV. 4.

^s) Wszystkie te szczegóły wziete z apologii Platona

http://rcin.org.pl