page0391

383

Siarczyński — Siarka

do Gazety lwowskiej. Zamyślał Siarczyński o wydaniu podobnego Słownika całej dawnej Polski, do którego zebrał mnóstwo materyjałów. 3) Słownik znakomitych osób za panowania Zygmunta 111 myjących, pomnożony do szęśmu tomów, z dwóch już drukowanych. Zamyślał także wydać Słownik znakomitych Polaków wszystkich wieków, i do tego uzbierane materyjały kilka tomów zajmują. Wszystkie te prace zachowane są w rękopismach bibli-joteki Osso.lińskich we Lwowie.    F. M. S.

Siarek albo »Siarczyk. Siarkami albo Siarczykami nazywają się związki siarki z metalami.

Siarka. Znak chemiczny od nazwy łacińskiej sulphur, równoważnik — 16. Jestto pierwiastek niemetaliczny, z natury chemicznej, podobny do Uenu (ob.), i bardzo ważny z powodu rozlicznych jego i jego związków zastosowań. W przyrodzie siarka jest dosyć upowszechniona częścią wolna czyli rodzima, w rozmaitych formacyjach i pokładach, zwykle rozsiana w minerałach ziemistych, jak wapieniach, marglach, gipsie, oraz w okolicach wulkanicznych, częścią zaś w połączeniach z metalami, któreto związki naturalne, stosownie do swych własności, zowią się piritami albo blendami\ sztuczne zaś i w ogóle wszystkie w chemii, siarków metalicznych noszą nazwisko. Dosyć także często i obficie znajduje się w przyrodzie siarka w związku z tlenem, w postaci różnych soli kwasu siarczanego czyli siarczanów metalicznych, jak np. gips, szpat ciężki, koperwasy; rzadziej zaś w związku z wodorem jako siarkowodory nadto w małej ilości znajduje się także w wielu mateiyjach organicznych, a mianowicie w tak zwanych ciałach proteinowych, oraz w niektórych olejkach, jak tworzącym się z czarnej gorczycy, znajdującym się w chrzanie, czosnku, cebuli i t. p. Głownem źródłem dostarczającem obecnie siarki dla Europy jest Sycylija. Siarka w zwykłym stanie stanowi ciało stałe dosyć twarde, jednakże bardzo kruche, koloru blado-żółtego, bez zapachu i smaku, albovwem w wodzie jest nierozpuszczalna. Topi się w 111° C. na płyn koloru żółtego zupełnie przezroczysty i rzadki, który jednakże w 160° C. gęstnieje i staje się pomarańczowym, w 220° C. czerwonawym i ciągnącym się, a między 240° i 260° czerwono-brunatnym bardzo gęstym i ciągnącym się. Podnosząc wyżej' temperaturę, mianowicie na 340—360°, siarka zgęstniała znowu się rozrządzą, nie tracąc wszakże koloru ciemnego; w 420° C zaczyna w rzec i wydaje parę ciemnego czerwoiio-brunatnego koloru, może być zatem destylowaną. Jeżeli para siarki zmiesza się ze znaczną ilością zimnego powietrza, naówczas zgęszcza się i krzepnie w postaci delikatnego żółtego proszku zwanego kwiatem siarkowym (/los sulphurisj, ktury używanym byw'a jako środek lekarski, a w pracowniach chemicznych jako siarka oczyszczona (sulphur depuratum) służy do wyrabiania różnych jej związków. Ze jednak kwiat siarkowy zawiera zwykle kwas siarkawy i kwąs siarczany, przeto w takich razach, gdzie obecność tych ciał mogłaby być szkodliwą, używa się opłukanego kwiatu siarkowego lub siarki sproszkowanej. Oziębiając nagle przez wylanie do zimnej wody siarkę stopioną i do 230° C. ogrzaną, otrzymujemy ją w stanie miękkiej i urabialnej massy, która tę własność dość długo zatrzymuje, gdyż dopiero po kilku dniach zupełnie twardnieje; dla tego też dawniej używaną była do robienia odcisków na medalach, a szczególniej na robotach grawerskich. Stan ten zowie się bezkształtnym, siarka ma wówczas nieco inne niż wstanie krystalicznym własności fizyczne, jej bowiem C. wł. —1,957, gdy ciężar właściwy siarki krystalicznej 2, 0454. Siarka stopiona stygnąc dosyć szybko krzepnie na massę ziarnisto-krystaliczną i w tym stanie zwykle