page0302

296 ANAXAGORAS.

do siebie¹). Pierwsza połowa zdania nie potrzebuje objaśnienia, druga jest dotąd przedmiotem żywych sporów i powrócimy raz jeszcze do niój. To niewątpliwe, że w porządku chronologicznym idzie Anaxagoras przed poetą z Agrygentu, bo urodził się koło roku 500 w Klazomenach, niewielkiej osadzie jońskićj nad zatoką smirnejską. Ojciec Hegezybul był bogatym, wpływowym obywatelem , ale syn nie miał głowy do interesów, a wstręt niewypowiedziany do polityki. To też oddawał się wyłącznie naukom i rychło zaczął podróżować. Za powrotem znalazł ojcowiznę w opłakanym stanie, ale pocieszał się tern, że lepićj mieć pola zaniedbane, niż umysł; a gdy mieszczanie wymawiali mu stronienie od spraw publicznych i brak patryotyzmu, wskazał ręką w niebo: »Zawsze kochałem moją ojczyznę®, odparł łagodnie. W końcu rozdzieliwszy, co miał, między krewnych, wyniósł się do Aten, gdzie pod rządami Peryklesa zaczynała się nowa epoka w dziejach ludzkości²).

Wielki Ateńczyk, o jakie sześć lat młodszy, przylgnął całą duszą do filozofa i zawiązała się trzydziestoletnia przyjaźń, która tak wielkie zdziałać miała rzeczy dla Aten , Grecy i i rodzaju ludzkiego. Zadziwiająca była bezinteresowność Klazomeńczyka; żyjąc tylko dla wzniosłych idei, byłby z głodu umarł, gdyby przywiązany uczeń nie pamiętał o jego potrzebach. Jako filozof prawdziwy nie dbał o jutro i to w czasach, kiedy sofiści i profesorowie wymowy robili świetne interesa. To też Platon zarówno³), jak Arystoteles⁴) uczcili pięknemi słowy jego dobrowolne ubóstwo i pokorę. Mówił, że urodził się na to, aby oglądał niebo, słońce i księżyc. Wpływ jego na Peryklesa był ogromny. Nietylko hartował umysł jego, przez studya matematyczne i przyrodnicze, lecz co ważniejsza, uczył go panować nad sobą i nad innymi. Ludzie staroświeccy nie lubili nowo Mul lach, Fragtn. philos. graecor. Tom I. sir 248 i nast. Z dawniejszych prac wymieniam: B rei er, du Philos. des Anax. nac/i Ar istot. Berlin 1840. Z ć v o r t, Dis-sertation sur la vie et la doctrine d’Anaxagore. Paris 1843. Gladisch, Anax. und die Israelitcn (Ztschr. jiir histor. Tkeol. 1849 zeszyt 4). Alexi, Anax, und seine Philos. Neu-Ruppin 1867. Nowszej monografii nie mamy, a byłaby bardzo pożądana.

') Arist. Met. I. 3. p. 984.

²)    Najwięcej szczegółów życia u Diog. Laert. II. c. 3. §. 6—15 Plut. vita Pericl. c. 16. Ammun, Marceli. XXII. 16. Gic. de orat. III. 15. Piat. 11 i p p. maj. p. 281. Valer. Max. VIII. 7. i t. d.

³)    Hipp. maj. p. 281—283.

⁴)    Eth. Nicom. VI. 7.

http://rcin.org.pl