page0406

402

się w czasie ontogenezy osobnika, a to pod wpływem bodźców rozmaitych. Wskutek działania bodźców zewnętrznych na rozwijający się zarodek mogą się w nim zjawiać części rozmaite, jak łożysko, sznur pępowinowy, żółtko odżywcze, uwodnią (amnion), omocznia (allantois) i t. p., których mogło brakować przodkom dawniejszym osobnika. Z tego powodu Haeckel cofnął szumne swe twierdzenie, że ontogeneza jest powtórzeniem filogenezy, a w jego miejsce postawuł zapewnienie nieco skromniejsze, iż ontogeneza jest tylko »wyciągiem z dziejów pnia« (Auszug der Stammesgcschichte), i to wyciągiem ścieśnionym i skróconym (ein gedrhngter und abgektirzter Auszug der Stam-mesgeschichte). Do takich ustępstw z prawa, które miało być zasadniczem i nie znosić żadnych wyjątków, skłoniła Haeckla ta okoliczność, że z prawa samego zostały tylko strzępy, tyle wyjątków od niego nawyszukiwano. Nie możemy zresztą zapuszczać się tu w szczegóły, lecz niech nam wystarczy powołać się na zdanie prof. Rankego i Fleischmanna. J. Rankę¹) pisze: »Podobnie jak przy zarodkach, jajach i nasionach, tak na każdym stopniu napotykamy w rozwijających się ciałach własności specyficzne, przez które wyróżniają się ciała od pokrewnych. Rozwój każdej szczegółowej formy zwierzęcej przedstawia się nam pomimo niezaprzeczonego równego prawa ogólnego jako proces w całości swej specyficzny, w którym się ukazują zjawiska częściowe ukształtowania jako prawidłowo od innych zawisłe i jedne z drugiemi najściślej połączone«. Fleisch-mann zaś aż w trzech rozdziałach swej książki *) zajął się zbadaniem podstaw faktycznych prawa biogenetycznego, i krok za krokiem wykazuje »pomyłki« Haeckla. Tak n. p. Haeckel utrzymuje, że rodzaj brózdkowania i przewężania się komórek zarodkowych jest jednakowy dla wszystkich gatunków świata zwierzęcego. Tymczasem Fleischmann zestawia ryciny zarodków: synapty, jeżowca, jamochłonów, meduz, ślimaków oraz członkonogów, w końcu gadów i ptaków, i to w stadyach 2 i 8-miu komórek pochodnych, oraz w stadyach blastuli i ga-struli; z tych zaś rycin okazuje się naocznie, jak znaczne są

^ł) Joh. Rankę: Der Mensch. Leipzig 1894, t. I, str. 154.

*) Alb. F eischmann: Die Descendenztheorie. Leipzig 1901, str. 199-253. Por. nadto: T. H Morgan: Evolution and Adaptation. New York 1903, str. 60 nastp.

http://rcin.org.pl