page0172

168

dach stałych, ale i pod dnem oceanów znajdować się mogą ogniska trzęsień |uż to pod wpływem czynności wulkanów podmorskich, już to wskutek obsuwania się dna morskiego. W czasie trzęsienia ziemi na wschód od Nippon w 15/6 1896, obej-mującem około 700 mil wzdłuż wybrzeży, utraciło życie około 30000 ludzi zalanych falami morza spiętrzonego; w r. 1873 podczas wybuchu wulkanu Krakatau zalały fale morskie brzegi najbliższe na wysokość 30 metrów, i zmiotły wszystkie miasta i wioski na swej drodze napotkane.

Dodać w końcu musimy, że nie brakło prób wyjaśnienia trzęsień ziemi zapomocą czynników kosmicznych, a nie tellu-rycznych. Głośne są w tym względzie nazwiska Perrey’a i R. Falba; podług tego ostatniego siła atrakcyjna księżyca przy pewnych konstelacyach powoduje wzniesienie się fal lawy w jądrze ziemskiem, i to w kierunku ku księżycowi, a to uderzenie lawy ognistej o spód skorupy ziemskiej wywołuje huk podziemny i wstrząśnienia, które i na powierzchni skorupy odczuć się dają. To przypuszczenie jednak nie doczekało się przyjęcia zbyt życzliwego w świecie geologów i astronomów ').

§ 28. Znaczenie geologiczne wody.

Woda wywiera wpływ nie mniejszy, może nawet większy od ognia na stosunki geologiczne ziemi. Dzieje się to w dwojaki sposób: chemicznie i mechanicznie.

Pod względem chemicznym działanie wody ujawnia się przez rozpuszczanie substancyi nawet bardzo twardych; jedne rozpuszczają się w wodzie chemicznie obojętnej, inne w wodzie nasyconej dwutlenkiem węgla albo innymi roztworami. Najłatwiej rozpuszcza się w wodzie czystej sól kuchenna, po niej idzie gips, a wapienie wymagają wody nasyconej dwutlen kiem węgla; ilekroć zaś z wapieniami dolomit jest połączony,

’) Por. Dr. Hippolyt Haas: Die wulkanischen Gewallen der Brdę und ihre Erscheinungen. Leipzig 1909, str. 125— 138.

M. Keymond: Das Weltall. Berlin 1906, str. 284 - 295.

W. Łoziński: dz. w. prz. str. 68—71.

Neuraayr: dz. w. prz. str. 425—181.

Svante Arrhenius: Das Werden der Welten. Leipzig 1907, str.

18-35.

http://rcin.org.pl