page0081

rozporządzanie własnością, ale pod warunkiem zachowania praw osób trzecich. Kto przez skąpstwo, niedbalstwo lub ciemnotę zostawią, brakiem nsekuraeyi, własność swoją na los Opatrzności, ten staje się winnym co najmniej względem sąsiadów; przyczyniając się do powiększenia wspólnego niebezpieczeństwa pożarowego. Uchylenie obowiązku odbudowania spalonej budowli lub odnowienia spalonego lasu, z jednej strony jest krzywdą dla społeczność}, która zostaje pozbawioną pewnej trwałej części majątku publicznego, przeniesieniem kapitału z nieruchomego w stan ruchomy i co więcej, obiegowy; z drugiej, zawiera wyraźną zachętę dla szalbierskiój spekulacyi. Nie chcemy zaprzeczyć zasługi, jaką mieć mogą towarzystwa akcyjne ubezpieczeń od ognia, które własny interes skłania do pilnej kontroli przyczyn pożarów, co pośrednio na ich zmniejszenie oddziałać powinno. A. jednak jest faktem, że z zaprowadzeniem ich trybu, niezależnie od chwilowych okoliczności, pożary się wzmogły. Przyczyny zapewne szukać należy, nie w instytueyi stowarzyszeń ogniowych akcyjnych, ale w stanie przechodnim ich zainstalowania w kraju, oraz nieodpowie-dniości tych instytucyj stopniowi rozwoju ekonomicznego kraju, oświacie i uspołecznieniu klasy ludowej. Przyczem nadmienić wypada, że uch) lenie rządowej Pyrekcyi Ubezpieczeń w Królestw ie Pol -skiem, nie miało na celu pozostawienie ich wolnej konkurencyi kapi tałów, która ostatecznie doprowadzićby musiała do ustalenia pewnej harmonii pomiędzy przedsiębiorstwem a publicznością, ale do zastą pienia dawniejszego monopolu instytueyi zarządu krajowego, monopo lem kilku kompanij niemiecko-rosyjskich ’), a w takich warunkach, przypowieść Krasickiego o nosie dla tabakiery, nieraz mogła znaleźć zastosowanie. Zaznaczyć jeszcze należy tę anomalię, że rękojmia bezpieczeństwa od ognia złożona jest prawie wyłącznie w ręce klasy kupieckiej, gdy tej rękojmi w daleko większej mierze potrzebuje własność ziemska i ludność wiejska, w⁷ większym jak wiadomo stopniu na przypadki pożaru wystawione ^J). Z tego, że towarzystwa ogniowe akcyjne za najmniej korzystne dla siebie znajdują ubezpieczenia roi-

') Wiadomo, że staranie o dozwolenie instytucyj ubezpieczeń ziemiańskich przy Towarzystwie Kredytowem Ziemskiem Królestwa Polskiego okazały się bezskutecznemu

^,J) Wysokość składki w towarzystwach ogniowych rosyjskich dla wsi 0.₉//₀, dla miast 0._r)l% z włączeniem Petersburga 0.₂₅%‘

http://rcin.org.pl