page0427

419

Sieluri — Siemek

to w, lasów, łąk, zarośli, przenosił włościan z prawa polskiego na chełmińskie, stanowił wójtowstwa, dawał konsensa szlacheckie do sprzedaży dóbr swoich, obdarzał zasłużonych wsiami lub ich częściami lennem prawem i t. p. Takim sposobem obywatele okręgu Sieluńskiego uznali z czasem directum dominium proboszczów katedry płockiej. Z tych Jędrzej Opaliński, pisząc dla szlachty 1598 roku ustawę względem opłaty dziesięciny po złotemu z włóki dla kościoła Sieluńskiego, nazwał proboszczów płockich po raz pierwszy książętami Sieluń-skimi. Odtąd następni proboszczowie używoć poczęli tego tytułu, nierównie zaś pierwej mieli już osobne ziemstwo i gród w Sieluniu, z prawem miecza, rozsądzając wszelkiego rodzaju sprawy, albowiem akta tegoż zaczynają się już od r. 1490. Było to nadużycie nie tylko próżności ale i siły, gdyż proboszcz oprócz włościan przywłaszczył sobie rząd zupełny i nad szlachtą sieluńską, nie pozwalając jej żadnych czynności politycznych, ani mieszania się do spraw i współudziału ze szlachtą okoliczną całego kraju, uważając siebie za pana udzielnego. Ztąd ucisk i skargi były częste, zwłaszcza że szlachtą tego okręgu pogardzano i żartobliwie z nich szydzono tak-, że kiedy chciano czyje pochodzenie wątpliwem uczynić, zwano „szlachcicem z Sieluńskiego’’. Ztem wszy-stkiem gdy oporu przeciwko owemu nadużyciu, ze strony rządu nie stawiono, zaczęli biskupi płoccy sami myśleć o tern księztwie i rządzić sobie udzielnie w Pułtuskiem, co było także przyczyną że przenieśli swoją rezydencyję do Pułtuska. Jednakże dopiero w połowie XVIII wieku, biskup Hieronim Szeptycki przyjął stanowczo tytuł księcia pułtuskiego. Wszakże gdy na sejmie czteroletnim Górski, poseł Różański, na sessyi 19 Marca 1791 roku podniósł głos w obronie uciskanej od proboszczów' płockich szlachty sieluńskiej, wyznaczono zaraz deputacye do rozpatrzenia tej sprawy, a kiedy istotnie okazały się liczne nadużycia i gwałty, zaś Marcelli Szeptycki proboszcz zrzekł się praw swoich do księztwa i do władzy, szlachta sieluńską porównaną została w praw^rach ze szlachtą polską. Tytuł jednak książęcy biskupów płockich przetrwał upadek rzeczypospolitej, i biskup Onufry Szembek, jeszcze za czasów' pruskich i księz-two Warszawskiegogo używał, dopiero za rządu teraźniejszego królestwa ustał tytuł, biskup zaś za to pobierał długo wyższą pensyję od innych biskupów; lecz ze śmiercią biskupa Prażmowskiego 1S36 r. i to się skończyło. Obwód księztwa Sieluńskiego zawierał pięć kluczów, stan ich był niezamożny, zabudowania najlichsze. Proboszczowie katedralni obowiązani byli dawać 300 talarów rocznie na naprawę katedry; dopieroproboszcz Teodor Czartoryski, pragnąc uwolnić księztw'0 od takowej daniny, przekazał 1732 r. dwie wsie w ziemi Gostyńskiej do probostwa należące, co też papież zatwierdził. Wieś Sieluń, lubo była stolicą księztwa, przecież żadnych wyłącznie przywilejów nie posiadała, targi i jarmarki w niej się nie odbywały. Kościół parafljalny tutejszy erygowany w r. 1387 był pierwotnie drewniany, ubogi i zniszczony, jak całe księztwo; po spaleniu się onego 1691 roku, odbudowana została tylko kaplica, która gdy także w r. 1780 zgorzała, wzniesiony został w r. 1805 teraźniejszy kościół murowany kosztem ks. Wawrzyńca Krzyżanowskiego, proboszcza sieluńskiego, pod tytułem św. Stanisława biskupa. Genach dość schludny, ale pod w^rzględem budowy swojej wcale nieosobliwy. Dziś wieś ta ma stacyę pocztową i liczy ogólnej ludności 172 głów^r, pomiędzy któremi jest 6 starozakonnych. /. M. S.

Sieluń skie księztwo (ob j Sieluń.

Siemek (Kasper), pedagog, akademik krakowski, matematyki i filozofii pro-fessor, biegły w prawie i greckim języku, dla cnoty i nauki bardzo poważany, trudnił się domowem wychowaniem Stanisławo Tarnowskiego. Oddany nauczy-