page0497

489

Rule Sritannia — Rulhiere

kommunałami pieśni God sate the King (oh.). Częściej jeszcze niz ta ostatnia pieśń, bywa ona przy wszystkich świeckich wykonywaną uroczystościach.

Rnlhiere (Klaudjusz Karloman, de) historyk i poeta, urodził się w Bondi, pod Paryżem 1735 r.; ukończywszy kollegijum Ludwika Wielkiego, gdzie już odznaczył się zdolnościami literackiemi, wstąpił do wojska i był adjutantem księcia marszałka Richelieu, gubernatora Gujenny. Później, zalecony przez jezuitów, został sekretarzem barona de Breteuil, który mianowany w roku 1760 ministrem pełnomocnym przy dworze petersburgskim wziął go z sobą, i tam przebywał do r. 1762, to jest do czasu wstąpienia na tron cesarzowej Katarzyny II. Za powrotem do Francyi opisał wypadki, których był świadkiem w Petersburgu, w nieprzyjaznem dla cesarzowej świeile. Opis ten długo w rekopi-śmie tylko znany, krążył w Paryżu, i chciwie był czytany. Utrzymują, iż powracając do ojczyzny bawił jakiś czas w Polsce, tam poznał sięze znacząeemi osobami i obeznał się ze sprawami tego kraju, wskutek czego w roku 1768 miano go wysłać nawet do Polski z poleceniami tajnerai, tak jak później Dumourieza, lecz nie przyszło do tego i natomiast, polecono mu napisać histo-ryją btzrządu w Polsce, dla nauki ówczesnego Dellina, później króla Ludwika XVI, z pensyją 6000 franków rocznie, którą od r. 1771 pobierał do śmierci. Rulhiere zajął się tą pracą goiliwie, w^T roku 1776 podróżował w' tym celu po Niemczech, i był znowu w^r Polsce, zbierał troskliw ie materyjały i redagował sw^roje dzieło z wielką starannością, talentem i gustem. Dawszy się poznać przez częste czytanie obrobionych części swego rękopismu, po wyższych towarzystwach paryzkich, tudzież przez mowy, rozprawy historyczne i poezyje, używał głośnej sławy literackiej i w r. 1787 został członkiem akademii fran-cuzkiej. Zdaje się, iż upadek Polski ostudził ochotę pisarza, gdyż Rulhiere nie dokończył swojej historyi polskiej, i tylko 11 pierwszych ksiąg wygotował, resztę zaś części, to jest 12, 13, 14i 15 księgi doprowadzone do roku 1773, pozostały w treści i w urywkach. Umarł w Paryżu 30 Stycznia 1791 r. Dzieła jego dopiero po śmierci ogłoszone zostały. Najprzód wyszła: Histoire u aneedotes sur la rerolution de Russie en 1762, (Paryż, 1777, w 8-ce; wydanie 2-ie tegoż roku, wyd. 3-ie 1807, I-te 1819). Potem Poesies dwerses bez roku, przedrukow ane w- latach 1801 i 1802, następnie: Discours de recej)-tion (1808). Co zaś do rękopismu historyi bezrządu, ten złożony postał w' archiwum ministeryjum spraw zagranicznych, zkąd jeden z literatów' francuzkich wydostał go i zmieniwszy zupełnie dążność dzieła począł drukować. Uwiadomiony o tern cesarz Napoleon I, gdy to było w^r czasie jego politycznych widoków na Polskę, kazał wstrzymać robotę, już wyszłą z pod prasy zniszczyć, i wydać dzieło podług textu oryginalnego. Tym sposobem w^ryszło na świat pod tytułem: Ilistoire de li anarchie de Pologne et dtt demembrement de cette republique, (Paryż, 1807, w 4-ch tomach w 8-ce), które tak szybko się rozchodziło, iż cztery wydania w jednym roku rozkupiono, chociaż i przedrukowane było i w' Niemczech, z napisem Paryża, 5-te wyszło w Paryżu 1818, 6-te tamże, 1819, ostatnie ogłosił z dopełnieniami z odszukanego jakoby rękopismu autora, Krystyjan Ostrowski, w Paryżu 1862 w^T 3-ch tomach. Tłomaezenie niemieckie drukowane w Hamburgu i Lipsku 1807 w' 4-ch tomach, polskie zaś tylko pierwszy tom wyszedł pod tytułem: Tłomaezenie franmzhiej historyi bezrządu Polski', (Warszawa, 1808, w 8-ce). Więcej nad ten jeden tom na księdze czwartej kończący się, nie wyszło. Zamiast przedmowy umieszczonych jest kilka listów z korrespondencyi na początku 1807 r., przy gazecie warszawskiej wydawanej. Do tłomaczenia tego tomu należeli Staszic, F. Dmó-