page0571

563

Skrzynecki — Skrzynno

Arcis sur Aube, okrył sławą swoje imię; w batalijonie bowiem Skrzyneckiego, cesarz Napoleon I party nawałem sił nieprzyjacielskich, a czekający posiłków, znalazł uchronę osobistą i twierdzę niezdobytą. Za czasów Królestwa, dostąpiwszy stopnia pułkownika, objął pułk 8 piechoty linijowej, i na czele tegoż pułku d. 3 Grudnia 1830 r. wszedł w mury Warszawy. Gdy się kampanija otworzyła, oczy wszystkich zwrócił na siebie walką pod Dobrem, w Lutym 183*1 r., stawieniem oporu przewyj szająeej sile, a zarazem złożeniem raportu szczegółowego. W bitwie pod Grochowem 25 Lutego t. r. ostatni cofał się z pobojowiska w szyku bojowym. Wybrany wodzem naczelnym pod Wawrem i Dęby-Wielkie, ale działalność jego nacechowaną była brakiem stanowczości. Wyprawa na Łomżę i Tykocin, obmyślana genijalnie przez Prądzyńskiego (ob.), spełzła bezowocnie, a nieprzew.dzmwszy bitwy walnej pod Ostrołęką, był powodem klęski i demoralizacyi ogólnej. Padli na tern krwawem polu dwaj generałowie: Kamieński i Kicki, najdzielniejsze pułki zostały rozbite, jakkolwiek Skrzynecki pokazał prawdziwie dzielną odwagę i zimną krew, cechującą tak wybitnie wojowników Napoleona pierwszego. Armija polska cofnęła się do stolicy i wkrótce wyruszyła pod Bolimów, gdzie Skrzyneckiemu d. 12 Sierp 1831 r. odebrano godność naczelnego wodza i wybrano Dembińskiego (ob.). Skrzynecki opuścił kraj, bawił lat kilka w Czechach, w Belgii, gdzie był generał lejtnantem, i umarł w Krakowie d. 12 Stycz. 1860 r., gdzie mu wzniesiono pomnik wykuty dłutem Władysława Oleszczyńskiego. Błędy jakie popełnił nie były wyłącznie osobistemi, ale przewążny wpływ na nie wywarły główne rady osób, wysokie i poważne wówczas zajmujących stanowisko. Jak był walecznym osobiście, tak się odznaczał szczególną pobożnością, która go uwydatniała pomiędzy innymi. Z pism zostawił: 1) Dwa dni zwycięzlw (Warszawa, 1831); 2) Mes erreurs (Paryż, 1835). Życiorys Skrzyneckiego może zająć mejednę kartę w dziejach Polski ostatniego okresu. Józef Tadeusz Chański pokrył imieniem Skrzyneckiego swój ogromny poemat, w trzech wielkich tomach wEdany w Paryżu 1860 roku, pod nazwiskiem Janajda.    K. Wł. W.

Skrzynka., jezioro w królestwie Polskiem, gubernii radomskiej, powiecie miechowskim w dobrach Igołomia położone, zajmuje przestrzeni morgów 3.

Skrzynki, jezioro w wielkiem ksieztwie poznańskiem, powiecie szremskim, na prawej stronie rzeki Warty położone.

Sgrzynno, miasteczko prywatne w gubernii radomskiej, w powiecie opoczyńskim, nad rzeką Radomierzą, od Opoczna mil 4, od stacyi pocztowej Przysucha o 1 milę odległe. Osada wielce starożytna i miasto niegdyś tak znaczne, że go Wielkiem S/irzynnem nazywano, dla odróżnienia od małego, które dziś jest niemniej ubogą w^rsią ShrzyńsJf.o. Nazwisko tej osady wspomniane jest w kronikach krajowych już w wieku XII, a mianowicie pod rokiem 1123, w którym Bolesław Krzywousty nadał ją, wraz z okolicznemi w^rsiamL, Piotrow synowi Włodzimierza (ob.), czyli głośnemu Piotrowi Dunin, swemu najpierwszemu przyjacielowi. Wtedy ów Piotr mianował się także Panem na Skrzynnie, a potomkowie jego ztąd wywodząc swój początek, do końca bytu Rzeczypospolitej, pisali się Duninami ze Skrzynna. Inne wszelako miejscowe dokument* przekonywają, że Skrzynno w r. 1136 należało do posiadłości kapituły gnieźnieńskiej, dalej przeszło na własność biskupów poznańskich, od których sposobem zamiany nabył Przemysław II, książę Polski, i ten w roku 1285 darował Skrzynno Mestwinowi, księciu pomorskiemu, stryjowi swemu. Po śmierci tego ostatniego, zaszłej w r. 1294, dobra te przeszły na własność

86#