page0582

674

Rybołówba — Rybołóstwo

białoczelna (S. minuta L.) o wiele mniejsza, do tamtej podobna, lecz ma czoło białe i czystą białość spodu, jedwabiiisto-połyskującą; gnieździ się po piaskach nad Wisłą. Rybołówka białowąsa fS. leucopareia Natt.) na blado-popielatym. spodzie, brzuch o wiele ciemniejszy; bardzo rzadko postrzegana w Lubelskiem. Krzyczek (S. nigra L.) sadzowato-czarniawa z popielatemi skrzydłami i słabo wyciętym ogonem; pospolita po dużych stawach i bagnach całego kraju. Rybołówka białoskrzydła (8. leucoptera Temm.) aksamitno-czarna, z białemi barkami i ogonem słabo wyciętym; gnieździ się w-małej ilości na niektórych wielkich bagnach w Lubelskiem, w innych okolicach bardzo rzadko postrzegana. Z pomiędzy rybołówek między-zwrotnikowych, najwięcej odstępujących od typowych, jest podrodzaj Anous z płetwami całkowitemi bez wycięcia i wrzecionowatym ogonem.    W/. T.

RybOłÓWStWO, stanowi, szczególniej nad brzegami rzek lub mórz, ważny przedmiot zatrudnienia, sposób zaś wykonywania jego jest bardzo rozmaity. Do połowu ryb używają węd, sieci, samołówek, a na przynętę używają robaków,, owadów, muszli i skorup raków, sztucznie naśladowanych ryb, krwi zwierząt, różnych odpadków mięsa i t. p. Ponieważ niektóre ryby chętnie gromadzą się do światła, przeto połów ich uskuteczniają także przy świetle pochodni. Łowienie ryb na wędę bywa także różne. Wędka zwyczajna, narzędzie powszechnie znane, bywa używana raczej przez szukających w rybołówstwie rozrywki, niż przez rybaków, którzy tym sposobem pracują na swmje utrzymanie. Węda składa się z mocnego haku opatrzonego przynętą, uwiązanego na nici mocnej i grubej na 5 do 6 sążni długiej; takich nici 6 lub 7 przymocowuje się do jakiego ciała stałego w^r wodzie; w^rędy zakładają się na wieczór, zdejmują z rana. Sznur rybaczy, zwany przez ruskich rybaków jarus, składa się ze sznura mocnego skręconego z włosieni końskich, który umieszcza się na wodzie w kierunku poprzecznym jej biegu; do sznura w odległościach koło 1 łokcia wynoszących, przywiązuje się sznurki zakończone hakami opatrzonemi przynętą. Używając tego przyrządu do połowu szczupaków, należy sznurki utrzymujące haki, zastąpić łańcuszkami, gdyż szczupaki sznurki zwyczajne mogą poprzegryzać, tudzież na przynętę używają się drobne rybki. Sieci używane "v rybołówstwie przygotowują się ze lnu, mają oka czworokątne rozmaitej wielkości, która zależy od wielkości ryb w danej okolicy zwykle trafiających się. Postacie sieci byw'ają bardzo różne. Samołówki czyli połapki na ryby także są różne; najczęściej stanowią je skrzynki druciane, do których woda ryby nanosi; albo też przedstawiają one rodzaj komory wewnątrz opatrzonej przynętą, a w dwie strony przeciwległe przedłużonej, zważającej się i otwartej; przez otwory ryby w^rchodzą do komory, lecz opuścić jej nie mogą. Ryby łowią albo w' zakładach umyślnie na hodowlę ich przeznaczonych, albo też w wodach na powierzchni ziemi od natury rozlanych. Zakłady rybne składają się ze stawów lub sadzawek umyślnie urządzonych, które dzielą na trzy rodzaje, jedne mieszczące w sobie ryby na rozmnożenie przeznaczone, drugie służące dla młodych rybek, i stawy główne, w których przebywają ryby z poprzednich staw^rów wyjęte, kiedy doszły stosownej wielkości. Najczęściej hodują karpie, karasie, szczupaki, forele, węgorze. Ryby w wodach swobodnie płynących napotykane, dawuiiej uważane były za przedmiot nie mający właścicieli i stawały sic własnością tych, którzy je łowili; dla tego też rybołówstwo w takich wodach wszystkim było dozwolone. W Wiekach Średnich zaczęto wydawać postanowienia dotyczące połowu ryb w wodach płynących. W czasach nowszych przekonano się o możności zapłodnienia sztucznym sposobem ikry ry—