page0597

589

Ryga

mieszkańcami Rygi, a mistrzem krzyżackim; Ryżanie chcieli opanować Diina-mindę, mistrz szturmem doby! miasta. W początkach XVI wieku, mistrz inflancki von Plettenberg, wybudował znowu zburzony r. 1484 zamek zakonny, którego inury składają dziś część zamku generał-gubernatora. W roku 1562 zjechał do Ryg'i Mikołaj książę Radziwiłł, jako namiestnik Zygmunta Augusta, króla polskiego. Gotard Ketler złożył na zamku wszystkie znaki godności mistrza krzyżackiego, a stany inflanckie wykonały przysięgę wierności królowi polskiemu. Roku 1566 zniesiono arcybiskupstwo rygskie. Roku 1581 miasto poddało się Polsce, a Mikołaj Radziwiłł, wojewoda wileński, jako zastępca#kró-lewski, przysięgę odebrawszy od miasta, na zamku rygskim osadził namiestnika królewskiego i burgrabię dodał do rady miejskiej. Ryga dotąd była miastem powiatowem Inflant do Litwy przyłączonych. Król Stefan Batory roku 1582 odprawiwszy tryjumfalny vvjazd do miasta, z namowy jezuity Possewina, założył tam kollegijum jezuickie, i Piotrowi Skardze przełożeństwo nad niem powierzył. Proboszczem przy kościele s. Magdaleny, księdza Dymitra Solikow^r-skiego, później arcybiskupa lwowskiego, sławnego dziejopisa, mianował. Hyl-zen w dziele Inflanty, (1740 roku) zachował te szczegóły: mieszczanie Rygi sprzeczali się względem wrócenia kościoła katolikom, król Stefan będąc jeszcze w zamku przed wyjazdem swym do miasta, kazał im oświadczyć: He et dicite istis bestifs me koc- d>e non commesturum donec templum quod volo ingrediar. Jezuici gdy się wymawiali objąć ten kościół bez pozwolenia starszych, król im rzekł: ego robis loco Promncialis ero. Dla tego miasta ordynacyja była przepisana przez tego króla w Drohiczynie, na Podlasiu, układali ją Dymitr Sulikowski i Jan Zaąiojski, a w Sokołowie podlaskim, przez delegowanych miasta przed hetmanem Zamojskim i Agryppą sekretarzem królewskim zaprzysiężona. Roku 1583 Ryga ofiarowała Zamojskiemu kilka dział 24-funiowych. Roku 1585 wynikł w Rydze wielki rozruch z powodu wprowadzenia now^rego kalendarza, pospólstwo rzuciło się na swój magistrat, książę Jerzy Radziwiłł, gubernator podtenczas Inflant sądził tę sprawę, król jego wyrok potwierdził, pospólstwo drugi raz się zbuntowało, dwóm syndykom głowy ucięto, król Pę-kosławskiego w charakterze pełnomocnego komisarza posłał do Rygi, cytadellę nad miastem zbudować i jazdę w koło dla zatamowania wszelkich związków miastu rozstawie kazał, i gdy o dalszem ukaraniu zamyślał, śmierć go zaskoczyła. Król Zygmunt III posłał do Rygi Lwa Sapiehę, kanclerza wielkiego litewskiego i Seweryna Bonara kanclerza krakowskiego; trzech przywódzców rozruchu ukarali oni gardłem, burgrabiego Echiusza i innych wygnańców przywrócili do urzędów; na miasto nałożyli 10,00i) talarów kary. Jezuitów, mimo oporu Bonara i sejmu r. 1589, niepozwalającego na ich powrót, gwoli życzeniu Ryżan, za dekretem królewskim sprowadzono na nowo do miasta i oddano im kościół świętego Jakóba. Przez taki postępek zniechęcono wielu Ryżan ku Polsce. Roku 1601 Karol, król szw^redzki, w 64 okręty podpłynął pod Rygę i miasto wezwał do poddania się. Dorohostajski, przez hetmana Krzysztofa Radziwiłła posłany do Rygi, dzielnie opierał się wylądowaniu Szwedów', pośpieszył tam Chodkiewicz i wśród nocy obóz s wój rozbił pod miastem. Ferensba-chowi poruczywszy straż miasta, sam wziął zewnętrzną jego obronę i mocnym opasał się wałem. Karol w 10,000 wojska szturmował do miasta i obozu, ale z klęską odparty, popaliwszy okolice Rygi oddalił się. W Sierpniu r. 1604 Mansfeld, wódz szwedzki, podstąpił pod Rygę, wezwał ją do poddania sie, ale także odpędzony został. Tegoż roku 23 Września książę Sudermanii i Linder-son w 10,000 wojska szwedzkiego przyszli pod Rygę, obiegli miasto, ale za