page0622

314

Ryszard

powierzchowności, ułomny i nadzwyczaj szpetny, posiadał natomiast niezmierne zdolności i charakter śmiały,* podstępny i przedsiębiorczy. W walkach swego domu Plantagenet z Lankastrami dał dowody niepospolitej odwagi i w stosunkach z bratem swym Edwardem okazał się wiernym i przychylnym_/ lecz ciąży na nim posądzenie, że miał udział w zamordowaniu złożonego z tronu Henryka VI, jako też że podstępnemi zabiegami przyczynił się" głównie do zguby drugiego brata, księcia Clarence. Po śmierci Edwarda IV 1483 r. objął rządy państwa w imieniu małoletniego syna tegoż Edwarda V. Ogłosił on wprawdzie królem synowca swego, lecz niKomu nie były tajne jego dążności do pozyskania korony dla siebie. Niesnaski stronnictw sprzyjały jego zamiarom. Stanął on na czele stronnictwa starej szlachty, której przewodnikami byli książę Buckingham i Lord Hastings, przeciw nowo wyniesionym zwolennikom owdowiałej królowej Elżbiety i jej brata hr. Rivers. Przybrawszy tytuł protektora, wydarł młodego króla i ośmieletniego brata tegoż, Ryszarda księcia York, troskliwej opiece matki i osadził ich pod pozorem większego bezpieczeństwa w Towerze; hr. Rivers został bez wytoczenia proce&su ścięty a jego stronnicy uwięzieni. Następnie Ryszard szerzył pogłoski, jakoby synowie Edwarda IV byli przedślubni, a nadto chcąc się przedstawić za jedynego prawego potomka swego ojca, odważył się czernić dobrą aławę własnej matki, żyjącej jeszcze wówczas, zacnej księżnej York, utrzymując że starsi bracia jego Edward IV i książę Clarence byli synami z nieprawego łoża. Bezczelne te potwarze polecił nawet ogłaszać z kazalnicy. Takiemi środkami utorowawszy sobie drogę do tronu, popierany czynną pomocą Buckinghamu, koronował się w Londynie 1483 r. Wkrótce potem nastąpiło zamordowanie synów Edwarda IV, których w łóżku uduszono śpiących; haniebny ten czyn polecony Tyrrelowi, został dokonany przez trzech najemnych morderców. Ryszard sowicie obdarzył zbrodni swych uczestników, mianowicie zaś starał się ująć sobie duchowieństwo. Nie umiał jednakże zadowolnić chciwego bogactw i zaszczytów Buckinghamu, który zniechęcony zaczął knować na jego zgubę spiski z członkami i stronnikami domu Lancaster, zamierzając wynieść na tron hrabiego Richmond, przebywającego we Francyi. Celem nadania większej wagi do korony pretensyjom Richmonda, Buckingham starał się przyprowadzić do skutku małżeństwo tegoż z najstarszą córką Edwarda IV. Owdowiała królowa Elżbieta dała się nakłonić do tego planu, dostarczyła nawet Richmondowi zasobów pieniężnych potrzebnych do przysposobienia wojska. Tymczasem Ryszard wcześnie się dowiedział o przedsięwziętych przeciw niemu tajnych krokach i Buckingham przekonany o zdradę, poniósł śmierć na rusztowaniu. W roku 1484 Ryszard zwołał parlament, który zatwierdził jego prawa do korony. Równocześnie umiał sobie zjednać królowę Elżbietę do tego stopnia, iż ta opuściwszy swoje schronienie, opactwo Westminsterskie, udała się z córkami pod jego opiekę. Ryszard korzystając z przychylnego usposobienia królowej, po śmierci swej małżonki Anny de Neville, domniemalnie przez niego otrutej, prosił o rękę najstarszej córki Edwarda, Elżbiety; lecz jakkolwiek matka skłaniała się do jego żądania, córka z oburzeniem odrzuciła krwawą stryja rękę. W tym czasie Richmond wylądował w 1485 r. z dwoma tysiącami ludzi w porcie Mil-ford w południowej Walii i z wzrastającemi coraz siłami posuwał się w kierunku Shrewsbury; przeciw niemu postępował Ryszard z w^rojskiem wynoszącem 12,000 ludzi; obie armije spotkały się pod Bosworth. Przed rozpoczęciem walki lord Stanley na czele siedmiotysięcznego oddziału, połączył się z Richmondem, przez co wojsko królewskie zupełnie straciło odwagę. Ryszard zwątpi-