page0661

653

Słowianie

szło wieki potem zostawali w krwawych zapasach z całą potęgą Niemiec.. Zwyciężani często lecz nieugięci, dotąd stanowiska swego bronili, póki ich nie wytępiono ze szczętem. Wyprawa i zwycięztwo Karola Wielkiego przygotował/ tylko tę przeciągłą walkę Germanów ze Słowianami, walkę na śmierć lub życie, w której z jednej strony w imieniu niby religii, a rzeczywiście dla rozszerzenia panowania, z drugiej zaś za narodowość i niepodległość walczono. Do wydarzeń następstwami swemi najważniejszych z czasu panowania Karola Wielkiego, jest koronacyja jego w Rzymie na cesarza rzymskiego. Ale ten sam w sobie będący tylko prostym wypływem wdzięczności papieża, którego król Franków obronił, stał się powodem przeobrażenia pojęć o rozciągłości władzy i praw nowego cesarza. Odtąd mógł Karol jako dziedzic i następca władców świata cesarzów rzymskich uważać wszystko za własność z prawa sobie należącą, nie wyjmując i tego nawet, co w cudzem jeszcze było posiadaniu. Każda wyprawa wojenna, chociażby najniesłuszniej w celu podbójczym podejmowana, traciła cechy swej nieprawności, bo wszakże to miało być odzyskaniem jeno tego, co niegdyś prawnie do pana świata należało. Każdy odtąd cesarz rzymski uważał się za naczelnika i głowę świecką wszystkich chrześcijan i niechrześcijan, jak papież za duchowną. Odtąd nie było już miary i granicy uroszczeniom i zachcemom. Każdy naród sąsiedni bliższy lub dalszy musiał uznawać zwierzchnictwo dziedziców Augusta, każdy książę stawać się ich lennikiem. Jeżeli nie chciał dobrowolnie, zmuszano go do tego ponawianemi wyprawami i pustoszeniem kraju. Najzachodniejsi Słowianie musieli z powodu tych nowych wyobrażeń niezliczone ponosić klęski. Nie pomagały ich rozpaczliwe wysilenia przy rozstrychnionych siłach, nie przynosiły ulgi i swobody tysiączne puwstania, musieli runąć, gdy wewnętrzne waśnie wzajemne wszelkie ich usiłowania przeciw skupionej przeciwników potędze osłabiały. Wszędzie w zawojowanych ziemiach zaprowadzano chrześcijaństwo, aby jednością wiary zawojowanych przywiązać do nowej władzy zwierzchniczej i dla tego mogli zwyciężeni brólikowie czy innego rodzaju naczelnicy często pod warunkiem jedynie ochrzczenia się pokój otrzymać. Z dwóch głównie ognisk rozchodziło się chrześcijaństwo między Słowian, z greckiego Carogrodu czyli Konstantynopola i z łacińskiego Rzymu. W stronach południowych, gdzie zetknięcie się było wczesn.ejsze, gdzie zresztą Frankowie żelazną już dłonią wśród Słowian włauali, raźniej nawracanie pogan się odbywało. Głównemi ogniskami, z których nawTacanie wychodziło, były Akwiieja i Salcburg odgraniczone przywilejami. Usiłowania te przecież tam tylko pomyślnie się wiodły, gdzie zdeptany obcą przemocą naród oporu stawić nie zdołał. Po śmierci Karola Wielkiego (roku 815), władał monarchiją Franków Ludwik Pobożny {815—840 r.) Jak za panowania ojca, tak i za niego zrywali się ciągle zachodni Słowianie, aby się pozbyć niemiłego obcych z wierzchnictwa. Musiano ieh czestemi nawiedzać wyprawami, a zadawanemi klęskami i nieludzkiem pustoszeniem siedzib przypominać nieszczęśliwym, że jedynym warunkiem pokoju dla nich uległość i niewola. Mimo rozterek i rozerwania swojego, mimo klęsk niezliczonych, rwali się przecież Słowianie nieustannie do broni już na północy, ju£ na południu, a graniczni marchijonowie nie byli częstokroć w stanie powściągać zbrojne napady i powstania. Nieraz musiał potężny władzca, zwiący się dumnie panem świata, spieszyć sam na czele wszystkich sił państwa przeciw krnąbrnym zuchwalcom, aby ich na nowo pod władzę swoje nagiąć. Odciągano także pojedyńczych naczelników pochlebstwy i podarkami od wspólnej sprawy, przeciw upartszyra budzono stronnictwa w narodzie, k^ure potem u stóp