page0791

783

Sad — Sądecki

ziemią czarną aż do powierzchni sadu. Drugim głównym warunkiem dobrego sadu jest dobór drzew i krzewów owocowych i ich ciągłe pielęgnowanie, gdyż same sobie zostawione nędznieją i marnują się lub lada jaki owoc rodzą. Drzewa i krzewy już uszlachetnione i ze szkółek wybrane lub zkądinąd przywiezione, sadzą się rzędami, bacząc aby każde drzewko jabłonki lub gruszy zajmowało dla twej przyszłej korony 36 stóp kwadratowych, słodkie wiśnie 35} stóp, kwaśne wiśnie i brzoskwinie 20 stóp, morele i śliwki 16 stóp, a orzechy włoskie aż 40 stóp kwadratowych powierzchni ziemi. Stosownie do tego kopią się najprzód doły, odmierzając wszystko za pomocą sznura i wytykając kołkami, a potem sadzą się drzewka zazwyczaj na wiosnę, rzadko pod jesień. Główną ulicę sad przecinającą wysadza się zazwyczaj krzewami porzeczek i agrestu, a koło murów lub parkanów, sadzi się winorośl, maliny i t. p. Drzewa tak się rozmieszczają, aby grusze i jabłonie stały obok siebie, wiśnie i śliwki osobno, - a orzechy włoskie zupełnie odosobnione, zdała od innych drzew owocowych, bo by od tych orzechów dużo ucierpiały. Leszczyny tureckie umieszczają się zazwyczaj gdzieś w kącie sadu, aby innych drzew owocowych nie cieniowały. Morele zaś i brzoskwinie lepiej na murach lub parkanach rozpinać, bo tym sposobem przysparza im się ciepła i światła. Sad tym sposobem przygotowany i odpowiednio do sztuki pomologicznej pielęgnowany, przynosi znaczne dochody, to jest największe, jakie tylko z pewnej przestrzeni ziemi mieć można. Przy sadzie byłoby także korzystną rzeczą urządzić szkółkę młodych drzewek owocowych, która także wymaga szczególnej pielęgnacyi i specyjalnego znawstwa.    F. Be.

SadagUra,, miasteczko w Galicyi, obwodzie Czerniowieckim na Bukowinie,

0    milę od Czerniowiec położone, z 2,090 mieszkańcami, najważniejsze miejsce handlu na woły i konie, albowiem tam corocznie do 80,000 sztuk wołów z Bessarabii i Mołdawii przypędzają.

Sadduceusze, sekta żydowska, której teoryja i praktyka były zupełnie przeciwne Faryzeuszom. Założycielem jej miał być Sadok, uczeń Antygona z Socho, prezydenta sanhedrynu, po Symonie Sprawiedliwym (od 291—260 r-przed nar. J. Chr.). Sadduceusze nazwisko swe wywodzili od Sprawiedliwego. Nie wierzyli oni w życie przyszłe, w nagrody i kary po śmierci, w nieśmiertelność duszy, w bytność aniołów. Do sekty tej należeli możni i wyższego stanu; z czasem byli zupełnie wyłączeni z judaizmu i wkońcu zniknęli. W Ewangelii niejednokrotnie wspominani są Sadduceusze.    L. H.

Sadebeck (August), rodem z Reichenbach w Szlązku, urzędnik regencyjny za czasów pruskich, zamieszkały w Warszawie, gdzie zajmował się historyją polską w duchu nieprzyjaznym całemu krajowi i narodowi. Pracę swoję wydał on z druku pod przybranem nazwiskiem Sirisn, pod tyt.r Polens Ende historiach statistisch und geographisch betrachtet, eon Sirisa (Warszawa, 1797, z 4-ma rycinami i mappą). Przedrukowane pod zmienionym tytułem: Polen zur Zeit, der zwei letzen Theilung des Reichs histor. statist. und geographisch be-schreiben (bez miejsca druku, 1807, w 8-ce).    F. M. S. *

Sądecki (Gabryjel Ei tropijusz), głośny w swoim czasie polemik z różno-wiercami polskimi, żyjący w XVI wieku, był doktorem teologii, kanonikiem

1    kaznodzieją katedralnym poznanskim, napisał z polecenia Łukasza Kościelec-

kiego, biskupa poznańskiego i jego kosztem drukował pomiędzy innemi dzieła, pod tytułem: Apologia pro Collegii Posnaniensis de Trino et Uno Deo asser-tionibus adcersus Samosatenicorum Anabaptistarum animadversiones (Poznań, 1583, w 4-ce).    F. SI. S.