page0860

852

Souza — Sowa

portugalskiego Joze Maria de Souza-Botelho, wielbiciela poezyj i wydawcę przepysznej edycyi Lusiady Camoensa. Odtąd ogłosiła kolejno:    Charles et

Marie (1802), Eugene de Hathtlin (2 tomy, 1808), najlepszy jej utwór po Adeli de Senanges; Eugenie et Mathilde, ou memoires de la familie du com-te de Hevel (3 tomy; 1811), MademoiseUe de Tournon (2 tomy; 1820), La commune de fargy (4= tomy; 1823) i inne. Wszystkie te dzieła wyszły razem pod tytułem: Oeurres completes w dwunastu tomach (1821—1822). Główną ich zaletą niezmiernie udatne obrazy pożycia wyższych towarzystw i głównie miłości w tych sferach: inw^rencyja ma wiele prostoty, ale w wykonaniu rozwija rzadką subtelność i delikatność uczucia. Owdowiawszy powtórnie w 1825 r., umarła r. 1836 w Paryżu.    F. H. L~

SOWa (Strix L.), rodzaj ptaków drapieżnych nocnych. Ptaki te, cały dział nocnych stanowiące, różnią się pod wieloma względami od innych ptaków drapieżnych: dziób ich jest znacznie krótszy bez oznaczonej woskówki, po-większej części od samej nasady zgięty i w piórach w znacznej części ukryty; nogi o palcu skrajnym zwrotnym z bardzo ostremi zakrzywionemi pazurami, całkowicie wraz z palcami upierzone, lub przynajmniej szczeciami porosłe; skrzydła mierne, szerokie, tępe, z brzegami lotek zadzierżysto piłkowanemi. Prócz cech wyżej wymienionych różnią się one znakomicie na pierwsze wejrzenie od wszystkich innych ptaków: głowa ich stosunkowo wielka z wielkie-mi oczami naprzód zwróconemi, z przodu przedstawia charakterystyczne pokrycie, sztywnemi o rzadkich promykach piórami w koło oczów promienisto ułożo-nemi, i tworząeemi pewien rodzaj tarczy, otoczonej w około wązką smużką z drobnych zbitych jedwabistych pióreczek, częstokroć kolorem odznaczonych, szlarą zwaną. Całe zaś upierzenie sów jest bardzo wiotkie, delikatne, długie i napuszone. Postać pionowa, odęta. Otwór słuchowy odmiennie urządzony jak u wszystkich innych ptaków, mniej więcej obszerny, niekiedy większą część boków głowy zajmujący, opatrzony jest zwykle od strony przodow^rej skórną klapą, wewnątrz nagą i bardzo czułą błoną wysłaną, zewnątrz owemi promienistemi piórami twarzy przykrytą. Sowy w ogóle są nocnych obyczajów, chociaż niektóre dobrze w dzień widzą, stosownie też do tego sposobu życia są uzdolnione. Lot ich jest nadzwyczaj cichy i lekki, żadnego szmeru nie— wydający. We dnie ukrywają się po rozmaitych dziurach i gąszczach, a zmrokiem na żer wylatują, i przez całą noc polują. Stosownie do wielkości i zamieszkiwanych miejscowości, żywią się rozmaitemi zwierzęcemi istotami, w ogóle jednak najwięcej drobnemi ssącemi; większe jednak gatunki chwytają zwierzęta nierównie większe od siebie i duże ptaki, a wszystkie prawie nie gardzą dużemi owadami chrząszczowatemi, nawet niektóre w pewnych porach przeważnie się niemi żywią. W ogóle są bardzo drapieżne, lecz po większej części pożyteczne, z powodu tępienia mnóstwa szkodliwych istot. Gnieżdżą się w dziurach, lub na starych gniazdach innych ptaków drapieżnych. Jaja ich są stosunkowo mniejsze niż ptaków dziennych, krótkie, pękate, białe zortawoprze-świecające; znoszą ich orl 4—8 lub więcej. Znanych jest kilkadziesiąt gatunków umieszczonych na całej kuli ziemskiej; niektóre mają bardzo obszerne rozprzestrzenienie. Tak znaczna liczba spowodowała potrzebę wprowadzenia drobniejszych podziałów; początkowo dzielono je na uszate czyli puhacze, dwoma czubkami na bokach wierzchu głowy na wzór uszów ssących ustawionemi, i nieuszate, to jest nie mające tych czubków, a te ostatnie rozdzielano na długo-ogonowe i krótkoogonowe. Później coraz więcej rozdrabniając, doprowadzono do znacznej liczby rodzajów i podrodzajów. W ostatnich czasach zwróco-