scandjvutmp12f01

263

upałów i grubych pokarmów, mogą napatrzyć się bardzo silnych i bardzo dobrze zbudowanych Murzynów, juz to w Afryce, juz w ko-lonijach lub gdziekolwiek bądź, a jednakże i tych mózg nie jest większy ani dzielniejsze są umysłowe zdoluos'ci.

Wszystko więc dowodzi, źe Murzyni nie tylko od najdawniejszych czasów oddzielną stanowią rasę , ale nawet oddzielny gatunek, podobnie jak widzimy naturalne gatunki między innemi zyjącemi istotami. Robiono już doświadczenia, wychowywano starannie Murzynów w domu i w szkołach razem z Europejczykami, a jednakże nie mogli oni nabyć wiadomości ludzkich w tym stopniu, w jakim je posiedli biali. I zresztą przyznać trzeba, że nie siłą ciała, ale światłem rozumu panuje człowiek nad zwierzętami (I), i dowiedzioną jest dziś rzeczą przez stan cywilizacyi, że uajoświeceńsze, najumieję-tniejsze ludy, przy równych innych okolicznościach, zyskują przewagę nad innemi narodami na kuli ziemskićj: a zatem nauki i umiejętności założyły w rasie białćj silniejsze panowanie niż w którejkolwiek innej, ona bowiem okazała się wszędzie i zawsze najmędrszą i najprzemyślniejszą.

.Murzyni, są to wielkie dzieci: nie ma u nich praw, nie ma stałych rządów. Prawie każdy sam sobie żyje; kto się okaże najroztropniejszym albo kto jest najbogatszy, ten bywa dla innych sędzią sporów a częstokroć czyni się królem; ale królestwo jego niczćm jest, bo choć on może czasem uciskać swych poddanych, uczynić ich swe-mi niewolnikami, sprzedać lub zabić, oni przecież nie mają do niego najmniejszego przyw iązania, z bojaźni tylko bywają mu posłuszni; nie składają żadnego państwa, nie zaciągają względem siebie żadnych obowiązków. Tylko będąc chełpliwi, lubią odróżniać się jedni od drugich strojem: tworzą między sobą godności, biegną na uroczystości, ceremonije, chcą świecić, okazywać się wystawnie; zazdroszczą sobie znaczenia, i lubią zwracać na siebie oczy wszystkich. Jest to zwyczajny znak ducha, który nie ma innćj zalety nad tę, jaką tylko nadać może bogactwo lub władza. Małe między niemi staczane w Afryce wojny, zależą na okładaniu się kijami, rażeniu

(1) Muiu uważać za dowód i to, że Murzyni nie przyswoili zioniow, jak to uczynili Indyjanie i inni Azyjaci. Słoń afr)kanaki je»t mniejszy i nie tyle co azyjatycki śmiały, nigdzie przecież przez Murzynów nie był przyswojony:

Yirej. Hist. Nal. J\ I.

36