scandjvutmpa601

159

Jakieżkolwiek przytaczają dowody na poparcie swego zdania grzeczni stronnicy równości obojga płci, lubo mężniejsze wychowanie, silniejsze ćwiczenia mogą powiększyć fizyczną i moralną dzielność kobiety, nigdy atoli nie można jej porównać z mężczyzną, pomimo zdanie boskiego Platona. Spartańskie dziewice, jakkolwiek mężne czy to walcząc na górze Taygetcs , czy tocząc taniec pirry-czny na brzegach rzeki Kurotas, nie wyrównywały nieustraszonemu męztu Spartanów. Nigdy kobieta, uprawą swego rozumu, nie wzniosła się do owych górnych pojęć genijuszu w naukach i literaturze, które zdają się być najszczytniejszym darem umysłu ludzkiego; te co się najwięcój w^r tym zawodzie odznaczyły, zasłużyły sobie częstokroć przydomek męzka, mascula, który Horacyjusz daje poetce Safo; gdyż uważano, że zwykle kobiety literatki mają teoryczniejszą koustytucyją niż inne niewiasty. Prawa wyłączyły je od stanu kapłańskiego, od cywilnych urzędów i od zakonów rycerskich; dawne prawo salickie, Franków wyłączało je od tronu. Wymieniają wprawdzie wiele kobiet, które panowały chwalebnie zacząwszy od sławnćj Semiramidy.

Dawne historyje podają uam przykłady ludów, u których płeć żeńska dostępowała panowania nad mężczyznami (1); Yancomer widział na północno zachodnich pobrzeżach Afryki, pod 55° szerokości kobiety dzielnością i śmiałością niemal przewyższające mężczyzn. Inne ludy w północnej Ameryce wiele w ładzy zostawiają kobietom. Wiele podobych przykładów napotykamy w Afryce, w Etyjopii; w Kongo, w Monomotapa składają one wojsko; w Ma-limba i na pobrzeżach Angola panują kobiety.

Uczynić tu można w tym przedmiocie ogólną uwagę. W najwię-kszem barbarzyństwie żyjące ludy nie tyle uciemiężają płeć niewieścią, jakby się to niejednemu zdawać mogło, tam bowiem potrzebna jest kobieta, jako główme ognisko rodziny i nadzieja przyszłego narodu, kiedy tymczasem mężczyźni trudnią się zewnątrz polowaniem i wojną. Dla tego to zasięgano zdania kobiet w obradach stanu, u Germanów, u Gallów, naszych (fraucuzkich) dzikich przód-

(1) U dawnych Egipcyjan, według Dyjodora Sycylijskiego, ks. I, roz. XXVII; u Agi-lejczyków, według Mich. Glycas,/I/j/ta/ef, part. Hi dziś wTyhecie i Butanie, kobieta mo/.6 pojąć wielu męiów, za świadectwem Samuela Turnera, Ambatt. (tu T/iibet, t. II, p. 147.