scandjvutmpdb01

212

pychy, izby się obrażać mieli rzeczouem przyrównaniem, jeżeli to prawda że niektórzy z nich nie urażają się tein gdy się im powie ze od małp pochodzą, jak to bardzo wielu podróżnych zapewnia. De la Brosse, przytaczany przez Buffona , mówi, że zuałLoango Murzynkę, która była przez trzy lata między wielkiemi małpami w lasach; robiły dla niej budę z liści, gdyż jak zapewnia wielu autorów, umieją budować szałasy podobnie jak Murzyni. Orangutany i inne małpy wszystkie mniej więcej lubieżne, jak wiadomo, bywają namiętne a nawet zapamiętałe w pożądliwości kobićt, jak również samice tych małp niepohamowaną okazują skłonność ku mężczy-znom.

A tak bez przesadzania podobieństw, związków a nawet w znacznie zmniejszonćj wziąwszy je liczbie, pokaże się jeszcze dość widoczna że nadewszystko rodzaj orangutanów' nie bardzo się oddala od najniedoskonalszych gatunków ludzi; jednakże nie można ich nigdy zbliżać tak jak myślał Linueusz, który w swej rozprawie o lu-dozwierzętach wyznaje, że trudno jest zualeść naturalną różnicę między człowiekiem a naśladującemi go małpami: Effingunt Mas nobis adeo similes, ut x>ix discrimen natur ale inter homine/n et ejus imitatricem, sirniam scilicet, obtineri possit (l).

Oraugutany są małpy właściwe tylko dawnemu światu; żyją między zwrotnikami, odznaczają się cechami swemu rodzajowi właściwemi, jako to brakiem ogona czyli kuprowego przedłużenia, tudzież pyskiem mało na przód wystającym, lubo już mają kość międzyszczękową. Kąt twarzowy, około 65°, mający otwór u młodych, zdaje się być mniej otwartym u dorosłych , gdyż szczęki przedłużają się z wiekiem. Jak większa część małp, tak i orangutany mają, w ogólności po cztery przednie zęby płaskie w obu szczękach, zęby trzonowe lekko kończyste, jak u wszystkich roślinożernych zwierząt, po pięć (2) z każdej strony, tak w niższćj jako

(1)    Ammoenit. acad., t. IV, p. 64.

(2)    Rzecz osobliwa, że małpy nie tyle są co człowiek mięsożerne i srogie, pewna bowiem, że w kłótniach między sobą nie pożerają się, jak to czynią narody ludożercze, w tych samych okolicach gilzie mieszkają orangutany. Ludożcrczemi ludami są Iłattaso-wie na wyspie Sumatrze (Mars den Histary of Sumatra, p. 501 )\ wyspiarze archipelagu Śgt» Łazarza, na morzu indyjskiem (Valentyn, Beschryving Ostind)\ mieszkańcy Nowój Zelaodyi fCook, Round the icorld, t. I, p. 245); Irokiezi pożerają także swych nieprzyja-