scandjvutmpf901

215

nie raz juz dali się we znaki Azyi swemi strasznemi napadami; często oni ujarzmiali lndyje i podbijali Chiny, gdzie ich potomkowie do dziś dnia jeszcze panują. Pod Dżingis-chanem i Tymurem-Lengh, którzy zgromadzić ich umieli, zawojowali niezmierne kraje i utworzyli najobszerniejsze, jakie kiedy istniały na świecie państwa; takiem było państwo Kipczak, ale wkrótce runęło. Ich wojny są wlaściwemi najazdami, są to napady kawaleryi. Koń jest towarzyszem mongolskiego Tatara. Jest on jedyną posiadłością i podstawą jego bytu; z mlćka od klaczy robi Tatar sery i odurzający napój kumis.

Keligijami tych ludów są szamanizm i lamaizm; islamizm czyli prawo koranu co raz bardziej szerzy się między niemi. Tatarzy juz to niepodlegli, juz będący pod panowaniem Rossyi, są wielożenni, pomimo, Ze w zimnym mieszkają klimacie. Gdy umrze mężczyzna grzebią razem z nim jego konia, jego broń i ozdoby. Jednakże hordy te mniej są dzikie niż jak wystawiają je podróżni; Kalmucysą uprzejmi, szczćrzy, weseli, gościnni, ale bardzo przebiegli i zdradliwi w swej zemście. Wszystko to są rycerze, złośnicy, jednakże lubią biesiady towarzyskie, ale są nieschludni; więcój od nich flegmatyczni Kirgizi, są leniwi. Wszyscy mają dziedzicznych naczelników i feodalne ustawy. W fizyjonomii tych barbarzyńskich pokoleń maluje się twardość 1 dzikość; w rysach ich twarzy najwydatniej pokazują się cechy, któreśmy w opisie drugiej rasy wymienili. Nazywają ich Tatarami; lecz odróżnić ich trzeba od Tatarów Rossyi europejskićj, czyli prawdziwych Kozaków, należących do gałęzi scytyjskiej, rasy białej kaukazkićj, a którzy nie są tak szpetni jak Tatarzy mongolscy. Ich sposób do życia podobny jest jak Arabów, Beduinów.

Finnowie czyli Czudy żyją w północnćj części Norwegii; takiemi są również Laponowie w Szwecyi i Rossyi, Czeremissy, Mordwino-wie, Permijauie, Zyryjanie i Wojtyjaki; takiemi Wogule, Ostyjaki, Węgry i inni, jako to mieszkańcy teraźniejszej Finlaudyi, tudzież Inflandczyczy, Estonowie, Ingryjanie, Karelijanie, i t. d. Wszyscy należą do rasy móngolskićj.

Z wylewów owych hord tatarsko-mongolskich w Azyi, jako też Tatarów kaukazkich czyli białej rasy, wnoszono, że zamieszkane

Virq.Hist.Nat. Ti I.    30