scandjvutmp1e301

474

jomną cześć mężnej dumie śmiałemu charakterowi mężczyzny (1); poczytuje ona sobie za zaszczyt gdy ulegnie szlachetnemu zwycięzcy, a uważałaby dla siebie za ujmę, gdyby się uniżyć miała dla słabej duszy, nie mogącej być dla niej podporą, przedmiotem miłości ani chluby. Niemal jeden tylko Narses, z pomiędzy trzebieńców, okazał talent wojenny; lecz żaden, ile nam wiadomo, nie odznaczył się gienijuszem, ani nawet dowcipem: do intryg tylko są oni zdolni.

Zapytajmy się najżarliwszych wielbicieli pięknej płci, azali nie czują że jej najpiękniejszym dziełom zawsze czegoś braknie? czy znajdują w nich ową wzniosłość, ową męzką energiją, ową gorność lub głębokość myśli, które są pewnera znamieniem prawdziwego gienijuszu, a raczej powiem mocy płodności (2)?

Nie można zaprzeczyć kobiecie dowcipu, wdzięku delikatności, miłego i ożywionego wdziękiem jej płci, toku i zwrotów, we wszystkiem co wychodzi z pod jej pióra lub pędzla i t. d. W tym względzie one nas przewyższają, i pewno więcej jest dowcipnych kobiet niż dowcipnych mężczyzn; gdyż według naszego sposobu pojmowania tego przymiotu, więcej usposobiona jest do niego kobieta, przez swoję żywą czułość zewnętrzną, przez swoję zmienność, żywość, i delikatność postrzeżefi; kobieta lepiej od nas czuje stosunki przyzwoitości; bliżej ona wchodzi w szczegóły, więcej jest zdolna nagiąć się do wszystkiego. Ale nakoniec ponieważ słabszą ma organizacyją, ustąpić więc musi wyższości mężczyzny tak w moralnym jako i fizycznym względzie. Jak jej głos cieńszy jest oktawą od głosu mężczyzny, tak również jej myśli zdają się być. ostrzejsze i lżejsze od myśli mężczyzny; a według przyrównania, iakie czyni Sainte-Foix, jej myśli są różowe, kiedy tymczasem myśli mężczyzny ciemniejszej iż tak powiem są barwy.

Zarzuci nam pewno kto że są utalentowane, a nawet równe gieniju-szem mężczyznom kobiety. Wymieni nam przed innemi Safo, której dusza oddycha jeszcze w wierszach pałających ogniem jej miłości ku Fao-nowi. Ale Horacyjusz nazywający ją uszczypliwie maacula Sapho, równie jak historyja tej sławnej kobiety, tłómaczą nam genijusz, jakim ona była natchniona. Zapał a raczej ogień jej temperamentu, który dał powód do obwinienia jej o rozwiązłość, uczynił ją prawie mężczyzną (3). Przypatrzmy się tylko z blizka wszystkim kobietom literatkom,

(1)    Galowie, czyli pokutnicy miłośni, naznaczali sobie niebezpieczeństwa i czyny waleczności, któremiby podobać się mogli swym koebankom. Lacurne Sainte-Palaye* Mem. sur lancienne cheualerie, tom II. pag. 62,

(2)    Starożytni Grecy, co tak celowali w naukach, pięknych sztukach i filozofii, dowcipem i allegoryjami pokrywali najuczeńsze uwagi. Minerwa, bogini gienijuszu, była dziewicą; jej imię, znaczy bez piersi, czyli według mocy wyrazu nie snieioietciuła. Stąd to głowa Meduzy, nieśmiertelny puklerz, zasłaniała jej piersi przeciwko pociskom miłości. 'Wszystkie Muzy byty dziewice, albowiem wszelki ważny płód umysłowy wymaga cielesnej wstrzemięźliwości młodego ulubieńca Apollina.

Abstinuit venere et vino, sudavit et alsit. mówi Horacyjusz, lubo sam częstokroć nie zachowujący tego przepisu,

(3)    Safo, natchniona miłością ku Faonowi i wzgardą z jego strony, mogła przekazać potomności obraz swych zapałów czyli raczej uniesień swej manii miłosnej; pewnoby nie raalowsła ich tak żywo, gdyby były przygasły. Wszystko więc dowodzi że gienijusz zajmuje się tylko od ognia miłości, która zajaśnieć jedynie może w charakterach męzkicb,