tpn 1 22480401

L. KRZYWICKI: CHARAKTERYSTYKA FIZYCZNA LUDNOŚCI ZIEM POLSKICH 485

	oczy błękitne włosy ciemne	oczy średnie		oczy ciemne włosy jasne
		włosy jasne	włosy ciemne
Strefa IV.	01 10	0/ 0	°/o	7.
Śląsk ..........	7-75	23 17	9-93	1393
Saksonia........	746	24 50	883	1447
Prowincya Nadreńska . .	745	22-99	907	1544

tj. polskie prowincye z ludnością polską są wszędzie obficiej uposażone w typy mieszane a ciemnowłose, mniej zaś w typy mieszane jasnowłose. Tę obfitość ciemnych włosów wśród dziatwy polskiej zaznaczyliśmy, rozpatrując wyniki ankiety szkolnej w okręgu szkolnym cieszyńskim. Przeciwstawność zaś ta uwydatni się jeszcze dobitniej, gdy zwęźymy bardziej zakres porównywania, biorąc, w każdej z re-gencyi w obrębie dzielnic polskich, powiaty najbardziej i najmniej uposażone w ludność polską (tam, gdzie większa liczba powiatów ma ludność niemiecką, będziemy zestawiali powiat najbardziej polski z całą regencyą) [patrz str. 484].

Tablica to niezmiernie pouczająca! Bez względu na to, czy odsetki czystych blondynów^ lub brunetów są jednakow^re prawdę w powiatach polskich i niemieckich, lub też różnią się pomiędzy sobą, i to niekiedy bardzo znacznie, zawsze w powiatach polskich odsetek dzieci ciemnowłosych jest wyższy niż w niemieckich. Natomiast w powiatach polskich odsetek mieszańców jasnowłosych zwykle bywa mniejszy, choć i tu są nieliczne wyjątki. Ta przeciwstawność byłaby prawdopodobnie jeszcze jaskrawsza, gdybyśmy porównywali nie powiaty, w^ których przecież przy najwyższym odsetku żywiołu polskiego istnieje ludność niemiecka, ale same narodowości, ale do tego niestety nie rozporządzamy materyałem odpowiednim.

Istnieje jeszcze inna, prócz wskazanej, różnica pomiędzy ziemiami polskiemi a niemieckiemi. Ankieta niemiecka nad barw^fą oczu, włosów i skóry dziatwy szkolnej uwzględniła dzieci w wieku lat 6—15, tj. okres, kiedy barw<a ta nie jest jeszcze ustalona. Okoliczność ta nie zaważyłaby na wynikach ostatecznych, gdyby sprawa ciemnienia na całej, objętej przez ankietę przestrzeni odbywała się jednakowo. Wyniki naówczas wszędzie wymagałyby takiej samej poprawdd. Ale właśnie ta sprawa podąża nie w jednakowem napięciu w różnych dzielnicach Rzeszy niemieckiej, a właściwie wśród różnych odcieni zabarwienia. Virchow, opracowując wyniki ankiety dokonanej,

31*