tpn 1 22482601

L. KRZYWICKI: CHARAKTERYSTYKA FIZYCZNA LUDNOŚCI ZIEM POLSKICH 505

osób powyżej 1690 mm., nie zaś w niskim odsetku osób, nie dosięgających 1600 mm. Zasługuje tutaj na uwagę zachowanie się pow. biłgorajskiego: liczy on względnie wysoki odsetek, zarówno osób wysokiego, jak i niskiego wzrostu. Druga taka strefa ciągnie się wzdłuż lewego wybrzeża Wisły, przy czem Gostyńskie zachowuje się podobnie jak Biłgorajskie; stamtąd przerzuca się przez Wisłę w Płońskie, gdzie spotyka się ze strefą poprzednią. Trzecia dzielnica wysokiego wzrostu ulokowała się w Suwalszczyźnie. Nadto istnieją odosobnione ogniska wyższego wzrostu: Łukowskie, Nowo-Radomskie, pozornie niczem nie usprawiedliwione. W tych wypadkach nasuwa się pytanie o wiarogodności inateryału odnośnego; możliwą jest także rzeczą, że podział administracyjny na powiaty zatarł granice właściwe rozmieszczenia typów. Mapy te nasuwają jeszcze inny wniosek, a mianowicie, że żywioły roślejsze znalazły się później w Królestwie, niż te, które nie odznaczają się wzrostem tak wysokim. Niepodobna nie dostrzedz tego, że Mazowsze leśne i stare z jednej strony, Małopolska z drugiej, zachowują się jednakowo, tj. odznaczają się wzrostem prawie takim samym. Dopiero parcie pierwiastków roślejszych wzdłuż Wisły, idące czy to z dołu w górę rzeki, czy odwrotnie, czy w końcu w obu kierunkach, rozpołowiło ten obszar, ongi dość jednolity pod względem wzrostu.

§ 13. Dzielnica zawarta pomiędzy Wisłą, Pilicą a granicą galicyjską przedstawia obraz bardzo jednolity. Ale i tutaj daje się dostrzedz szlak, którędy parły pierwiastki roślejsze: idzie on od Wisły wzdłuż północnej części gór Świętokrzyskich aż do pow. włoszczow-skiego.

a) Obszar, położony na południe od gór Świętokrzyskich, obejmuje powiaty: olkuski, jędrzejowski, miechowski, pińczowski, sto-pnicki, częściowo kielecki i włoszczowski. Prócz włoszczowskiego, odsetek osób poniżej 1600 mm. jest większy od odsetka osób, mających 1600—1643 mm.; pierwszy waha się w granicach 28'4% a 30'6%7 drugi w granicach 25‘0°/₀ a 27‘7°/₀, w włoszczowskim zaś pierwszy wynosi 26'1°, ₀, drugi 27‘7°/₀. Odsetek osób, mających 1644 — 1687 mm., waha się pomiędzy 23^-3^l)/o a 25’7%; osób zaś mających 1688—1732 pomiędzy 12‘6°/₀ a 13*7°/₀; w końcu odsetek tych, którzy przewyższają miarę 1732 mm. zawarty jest między 4^-7°/₀ a 6'6°/₀- Wahania są więc bardzo nieznaczne. I odpowiednio poziom wzrostu odznacza się statecznością (patrz str. 506)

Rzecz ciekawa, jak liczby średnie z okresu 1874—1889, oparte na mniejszym w stosunku do ogółu popisowych odsetku pomiarów, przedstawiają wahania o wiele rozleglejsze; natomiast dla okresu 1890—98 różnice pomiędzy oddzielnymi powiatami są zawarte w gra-