scandjvutmp19a01

370

i u roślinożernych zwierząt, niż u zwierząt drapieżnych, które stworzone zostały do szarpania i żucia włóknistego, żylastego mię* sa. Dla tego nasza dolna szczęka wykonywać może różne poruszenia, już to posuwać się naprzód, już cofać lub wychylać na boki; nie tylko sposobna jest do kąsauia, przecinania, ale także do rozcierania i mielenia istot roślinnych rozmaitym sposobem. Arkada kości jarzmowćj, dla przymocowania podnoszących muszkułów, niemal jest prosta i pozioma u człowieka, kiedy tymczasem wypukłą jest u zwierząt drapieżnych, dla których potrzeba było silniejszej podpory. Mnićj tćż pozostawia miejsca dla muszkułów skroniowych niż u tychże zwierząt, u których jama skroniowa dosyć jest obszerna dla pomieszczenia tych silnych muszkułów (skrouio-wo-szczękowych). My nie mamy kości do gryzienia czyli między-szczękowej wyższej, jak czworonożne zwierzęta, już to dla powiększenia ich paszczęki, już dla zapuszczenia zębów przednich, górnych, jeżeli je mają.

Człowiek ma zęby podobne jak małpy; jego kły nie są tak długie jak u niektórych zwierząt czworonożnych, pół drapieżnych, ja-kiemi są pawiany (cyno-molgus); małpy, podobnie jak my, mają po cztery zęby przednie u góry i takież cztery w dolnej szczęce, po dwa kły i po dziesięć trzonowych w obydwóch szczękach, ogółem trzydzieści dwa zęby; krętogony zaś, wyjce czyli małpy amerykańskie mają nadto po dwa zęby trzonowe w każdćj szczęce, czyli mają po trzydzieści sześć zębów (1).

(1) Zwierzęta mięsożerne czyli drapieżne mają sześć zębów przednich, w każdej szczęce po dwa kły, i u jednych, od dziesięciu do dwunastu trzonowych, u innych od ośmiu do dziesięciu w każdej szczęce czyli od trzydziestu czterech do czterdziesta dwóch zębów. Zwierzęta gryzące, jako to szczury, bobry, zające, mają tylko po dwa przednie u góry i po dwa u dołu, a żadnych kłów, i od trzech do czterech lub pięciu trzonowych po obu ■tronach, czyli ogółem od szesnastu do dwudziestu dwóch zębów. Przeżuwające, nie mające rogów zwierzęta, jako to wielbłąd i sarna , mają po dwa przednie u góry i po mseść u dołu, po jednym a nawet po dwa kly z każdej strony w obu szczękach, a przytem po dziesięć lob dwanaście trzonowych w obu szczękach, razem trzydzieści cztery do trzydziestu sześciu zębów; zwierzęta przeżuwające rogate, nie mają przednich zębów u góry, ale mają ich ośm w dolnej szczęce, braknie im kłów ('wyjąwszy jelenia, który je raa w górnej szczęce), po dwanaście trzonowych, z płaską koroną, w każdej szczęce, razem trzydzieści i dwa zęby. Zwierzęta jednokopytowe, które są także roślinożerne, rasją w każdej szczęce po sześć zębów przednich , po dwa kly w górnych szczękach , żadnego w dolnych i również po dwanaście trzonowych w każdej szczęce.