012 013

Wymowa: akcent i melodia wyrazu

Akcent

Akcent w języku norweskim pada zazwyczaj na pierwszą sylabę, również w niektórych wyrazach zapożyczonych. Akcentowana sylaba wymawiane jest niżej niż sylaby następujące po niej, melodia wyrazu rośnie więc tak, jak w pytaniach. Tylko w ostatnim wyrazie w zdaniu ton pozostaje na tę samej wysokości.

sitere (cytowaćj

Isere (uczyć)

Wymowa

['raeise]

[lae-re]

[si'te:re]

Zdanie

Han kommer ikke i dag

Wymowa

[han'komer' ike i'da:g]

Melodia wyrazu

W przeciwieństwie do języka polskiego akcent wyrazowy w języku norweskim jest tonalny (muzyczny). Wyróżnia się dwa typy akcentu tonal nego, czyli tak zwanego tonemu: tonem I (prosty) i tonem II (złożony) Każdemu wyrazowi norweskiemu przypisany jest tonem, jednakże za sady wyboru nie są, niestety, łatwe do określenia. Wszystkie wyrazy, oprócz składających się z dwóch lub trzech liter, mają jednakże pewną cechę wspólną: kończą się wysokim tonem.

wyrazy dwusylabowe i wielosylabowe tysk-lae-rer

Tonem II wyrazy dwusylabowe gj- 0- 0- 0- -re

wyrazy trzysylabowe i wielosylabowe vanskelig    leiligheter

1. Powtórz wyrazy nagrane na płycie, zwracając uwagę na miejsce ak- < centu.    ^-16

hete (nazywać się) snakke (mówić) kaffe (kawa) venner (przyjaciele) bród (chleb) syltetoy (dżem) ost (ser) krone (korona)

2. Przeczytaj zdania, zwracajęc uwagę na to, by melodia ostatniego

wyrazu w zdaniu pozostawała na tej samej wysokości.    ^17

1.    Han heter John, kommer fra England og snakker engelsk.

On ma na imię John, pochodzi z Anglii i mówi po angielsku.

2.    Hun snakker ikke engelsk og er ikke fra England.

Ona nie mówi po angielsku i nie pochodzi z Anglii.

3.    Han er fra Tyskland, men studerer i Norge.

On pochodzi z Niemiec, ale studiuje w Norwegii.

4.    Hun kommer ikke fra Norge, men fra Tyskland.

Ona nie pochodzi z Norwegii, tylko z Niemiec.

18

3. Przeczytaj wyrazy i spróbuj zgadnąć, czy wymawiane są z tonemem I, czy II. Porównaj z nagraniem na płycie.

hete (nazywać się) gjerne (chętnie) kake (placek) blotkake (tort) frimerke (znaczek pocztowy) pakke (paczka) gammel (stary) senere (później)

4. W niektórych przypadkach te same wyrazy mogą być wymawiane z tonemem I lub II. Zmiana tonemu prowadzi do zmiany znaczenia. W innych przypadkach melodia wyrazu zmienia się, jeśli dany wyraz występuje w złożeniach. Przeczytaj wyrazy i porównaj z nagraniem.

tonem 1	Tonem II
Mubben (klub)	klubben (palka)
lindet (łazienka)	bade (kąpać się)
Imiider (chłopi)	bonner (modlitwy, fasolki)
imiler (pod)	undervise (wykładać)
'.nomen (razem)	sammenslutning (zjednoczenie)

WYMOWA

13