672580885

Akcent językowy poboczny — Akcent męski 3

tu wyrazach wielosylabowych pada zwykle na przedostatnią sylabę. Wyrazy jednosylabowe są albo akcentowane, albo akcento-ujo obojętne, a wówczas łączą się ut jedną grupę akcentoują z wy-razem poprzednim lub następnym. Niektóre wyrazy, zmłaszcza obcego pochodzenia, można ak-centomać na dum sposoby (tzw. dublety akcentome, np. epoka — epoka).

Akcent językowy poboczny.

Akcent słabszy od głównego, pada uj języku polskim zwykle na pierwszą sylabę wyrazów cztero- i więcejsylabowych. W mowie wiązanej akcenty poboczne mogą być dla potrzeb metryki wzmacniane lub pomijane (np. promieniejący).

Akcent językowy ruchomy. Właściwość języka polegająca na tym, że akcenty nie padają zawsze na tę samą sylabę wyrazu, a słowa jednakowo pisane mogą mieć różne znaczenie zależnie od akcentu (np. w języku rosyjskim muka, zamok).

Akcent językowy stały. Właściwość języka polegająca na umieszczaniu akcentu w stałej i niezmiennej pozycji sylaby w obrębie wyrazu, co sprawia, że akcent taki, w przeciwieństwie do ruchomego, nie ma wartości semantycznej, tj. znaczenie wyrazu nie zależy od pozycji akcentu. Akcent w języku polskim jest stpły.

Akcent logiczny. Akcent wyróżniający w zdaniu wyraz o szczególnym znaczeniu, wpływa na sens wypowiedzi i na intonację zdania. (Np. sens i intonacja zdania : On tego nie chce — zmieni się zależnie od położenia akcentu logicznego albo na wyraz: on, albo na : tego, albo na : nie chce).

Akcent nieliczny. Akcent padający na niektóre sylaby w pieśni, wyznaczony rytmem melodii, może nie pokrywać się z akcentem językowym lub metrycznym. Np.:

Tańcowali zbójnicy W murowanej piwnicy...

Por. Transakcentacja meliczna.

Akcent metryczny. Akcent, który w danym systemie metrycznym pełni funkcję konstanty i decyduje o rytmicznej organizacji wiersza (ilość akcentów w wersie, stała pozycja sylab akcentowanych). Swoiste uporządkowanie obejmuje wszystkie akcenty językowe, główne i poboczne, które mogą być wzmacniane lub osłabiane dla potrzeb metryki. Akcent metryczny jest istotnym znamieniem w wierszach sylabotonicz-nych i tonicznych. Np. w przytoczonym wierszu sylabotonicznym Gomulickiego w każdym wersie są 4 akcenty metryczne ustalone na sylabach nieparzystych, a w wierszu Kasprowicza fonicznym, trzyakcentowym pozycje akcentów nie są stabilizowane:

Do mej rzeki, jak do czary.

Przysiadł bokiem zamek stary ;

Pije blask jej i pogodę

I wspomina lata młode.

(W. G o m u I i c k i: Do mej rzeki,

jak do czary...).

Przestałem się wadzić z Booiem — Serdeczne to były zwady:

Zrodziła je ludzka niedola,

Na którą nie ma już rady.

(J. Kasprowicz: Księga ubogich).

Akcent męski (oksytoniczny). Akcept na ostatniej sylabie wyrazu (w języku polskim występuje w wyrazach jednosylabowych, np. dzień, grzmot, pędi, zły).