0143

Gorzkie zwycięstwo: Kirów, spisek i XVII Zjazd 125

zmarzł, Stalin pozwolił mu się owinąć w swój płaszcz podbity wilczym futrem, a potem położył go do łóżka. Dla Berii, ambitnego prowincjusza wkraczającego w wewnętrzne krużganki władzy, musiało to być niezwykłe doświadczenie.

STALIN! - zachłystywała się „Prawda”, kiedy Wódz przyszedł do Teatru Wielkiego. Pojawienie się ukochanego Wodza, którego nazwisko wiąże się nierozerwalnie ze wszystkimi zwycięstwami odniesionymi przez proletariat, przez Związek Radziecki, przywitały huczne owacje i niekończące się okrzyki „Hurra!” i „Niech żyje Stalin!”.

Niektórzy z regionalnych przywódców byli jednak wstrząśnięci rezultatami bezwzględnej polityki Stalina. Niezadowoleni musieli spotykać się potajemnie w mieszkaniach przyjaciół, by dyskutować o jego usunięciu. Każdy miał własny powód: na Kaukazie Orachełaszwili czuł się urażony awansem parweniusza Berii. Rozpaczliwe wołania Kosiora o pomoc dla głodującej Ukrainy zostały wyszydzone. Niektóre z owych spotkań odbyły się podobno w mieszkaniu Sergo w koszarach Gwardii Konnej, gdzie zatrzymał się Orachełaszwili. Ale kto miał zastąpić Stalina? Pojawiało się nazwisko Kirowa, popularnego, energicznego, a w dodatku Rosjanina. Ale czy bolszewicy z ich obsesją ideologicznej czystości mogli zaakceptować kandydaturę byłego kadeta¹ iburżuazyjnego dziennikarza, bez żadnego dorobku ideologicznego, który zawdzięczał swoją karierę Stalinowi? Mołotow, jak zawsze lojalny wobec Stalina, szydził, że Kirów nigdy nie był poważnym kandydatem.

Kirów, kiedy zaproponowano mu to w mieszkaniu Sergo, musiał szybko zdecydować, co robić: poinformował towarzyszy, że nie jest zainteresowany zajęciem miejsca Stalina, ale postara się, aby ich skargi zostały wysłuchane. Ciągle był chory, przechodził grypę, a jego reakcja świadczy, iż brakowało mu odwagi, by przyjąć ten zatruty kielich. W pierwszym odruchu postanowił opowiedzieć o wszystkim Stalinowi, co też zrobił, prawdopodobnie w jego nowym mieszkaniu, gdzie ujawnił spisek, powtórzył skargi niezadowolonych i wyparł się ambicji zostania przywódcą.

- Dziękuję - odparł podobno Stalin. - Nigdy ci tego nie zapomnę.

Stalin był z pewnością zaniepokojony, że starzy bolszewicy widzieli w „moim Kiryczu” jego następcę. Mikojan, przyjaciel Kirowa, stwierdził, iż Stalin zareagował „wrogością i pogróżkami pod adresem całego zjazdu i oczywiście pod adresem samego Kirowa”. Kirów czuł się zagrożony, ale nie okazywał tego publicznie. Stalin ukrywał swój gniew.

1

Kadetami nazywano potocznie członków liberalnej partii Konstytucyjnych Demokratów [przyp. tłum.].