0008

Przedstawiony tu przegląd stanu badań nad zagadnieniem obrony Helu nie uwzględnia oczywiście wszystkich pozycji, jakie na ten temat się ukazały. Zwięzły przegląd literatury wymienia jedynie publikacje najważniejsze. Z myślą o Czytelnikach, którzy z obroną Helu chcieliby zapoznać się dokładniej, sporządzony został pełniejszy wykaz literatury, zamieszczony na końcu tomu.

Ważnym zadaniem dla badaczy wojny polsko-niemieckiej jest zgromadzenie bazy źródłowej dla utrwalenia obrazu wydarzeń, jakie na ziemi polskiej rozegrały się w pamiętnym Wrześniu. Zadanie to jest tym bardziej pilne, że w wielu wypadkach archiwalia, a więc różnego typu dokumenty bojowe, zachowały się w formie szczątkowej, a niekiedy brak ich zupełnie. Poważne luki w podstawie źródłowej zmuszają historyka do szerokiego oparcia się na relacjach, wspomnieniach i pamiętnikach żołnierzy Września. W odniesieniu do wojny polsko-niemieckej ten typ źródeł zyskał dużą rangę, a w wielu wypadkach stał się jedynym przekazem umożliwiającym utrwalenie dla przyszłych pokoleń obrazu wojny obronnej Polski w 1939 roku.

Zadaniem, jakie postawił sobie autor, było zgromadzenie możliwie obszernego wyboru sprawozdań z walk i relacji byłych uczestników obrony Helu. Wydanie drukiem tych materiałów wypełni z jednej strony lukę w zakresie publikacji źródeł dotyczących obrony Wybrzeża²³, z drugiej zaś udostępni szerokiemu kręgowi Czytelników wspomnienia wojenne marynarzy i żołnierzy, których wartości poznawczych i wychowawczych nie da się przecenić.

Praca składa się z trzech części: wstępu, wyboru sprawozdań z walk i relacji oraz indeksu osób. Materiał ilustracyjny i wykaz podstawowej literatury uzupełniają książkę.

Część pierwsza, czyli wstęp zawiera oprócz omówienia literatury przedmiotu, zwięzły opis rozwoju budownictwa obronnego na Półwyspie Helskim i utworzenia tam Rejonu Umocnionego, podaje ocenę sił polskich i niemieckich w 1939 roku, wreszcie ukazuje w niezbędnym skrócie przebieg walk obronnych na Helu. W zakończeniu wstępu zamieszczona została charakterystyka relacji, które weszły w skład zbioru.

Najobszerniejsza jest część druga pracy. Zawiera ona 29 sprawozdań z walk i relacji. Zostały one tam, gdzie zachodziła tego potrzeba, zaopatrzone przypisami krytycznymi, bądź wyjaśniającymi pewne zagadnienia lub skróty, które Czytelnikowi mogłyby wydawać się niezrozumiałe.

Na część trzecią pracy składa się indeks osób. Umieszczono w nim wszy-rine Rundschau”, 1970, nr 1; tenże: Der Kampf urn Hela (1. September—1. Okto-ber 1939), „Wehrwissenschaftliche Rundschau”, 1970, nr 5.

²³ Do tej pory wydane zostały drukiem kilkakrotnie wznawiane wspomnienia żołnierzy obrońców Westerplatte. Wyboru tych wspomnień dokonał Zbigniew Flisów s k i (Westerplatte. Zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Flisowski. Wyd. 6. Warszawa 1971).