0163

Zabójstwo ulubieńca 137

* ^{1 1}

Mogły być też bardziej złowieszcze sygnały, które niepokoiły Kirowa: pewnego razu, kiedy wyjechał z miasta, Moskwa próbowała usunąć jego zaufanego szefa NKWD w Leningradzie, Miedwiedia, bliskiego przyjaciela rodziny, i zastąpić go byłym kryminalistą Jewdokimowem, bezwzględnym funkcjonariuszem, który towarzyszył czasem Stalinowi podczas wakacji na południu. Stalin usiłował osłabić lokalne zaplecze Kirowa, a może nawet uzyskać kontrolę nad jego bezpieczeństwem. Kirów nie chciał zaakceptować Jewdokimowa.¹⁷

Kiedy Kirów wyruszył z powrotem do Leningradu, Stalin wysłał Żdano-wa do Moskwy, by nadzorował pierwszy zjazd pisarzy. Ten wstępny egzamin Żdanow zdał śpiewająco - udało mu się, z pomocą Kaganowicza, poradzić sobie z roszczeniami Gorkiego i histerią Bucharina. Żdanow codziennie składał raporty Stalinowi w obszernych, dwudziestostronicowych listach, które świadczą o ich wzajemnej zażyłości i pozycji młodego człowieka. (Jak się zdaje, wśród przywódców istniała milcząca rywalizacja, by pisać jak najdłuższe listy: jeśli tak, Żdanow był niewątpliwym zwycięzcą). Żdanow, jak uczeń przed nauczycielem, chełpił się dobrze wykonaną pracą: Opinie wszystkich pisarzy - naszych i zagranicznych - były przychylne. Wszyscy sceptycy, którzy przepowiadali porażkę, musieli teraz przyznać, że zjazd okazał się wielkim sukcesem. Wszyscy pisarze zobaczyli i zrozumieli nastawienie partii. Przyznał: Zjazd kosztował mnie wiele nerwów, ale chyba sobie poradziłem. Stalin docenił jego otwartość.¹⁸ Kiedy zjazd dobiegł końca, Żdanow przeprosił Stalina za to, że nie pisałem do Was. Zjazd zajmował tyle czasu, lecz również za pisanie takich długich listów - po prostu nie umiem inaczej.

Tymczasem inni przywódcy rozjechali się już na wakacje: Mołotow, Ka-ganowicz, Czubar i Mikojan wyjechali dzisiaj. Kujbyszew, Andriejew i ja zostaliśmy. Żdanow, który dopiero co wszedł w skład Sekretariatu i nie był nawet kandydatem na członka Politbiura, sam rządził krajem, własnoręcznie podpisując dekrety. Była to kolejna oznaka, iż znaczenie Politbiura słabnie: źródłem rzeczywistej władzy stała się zażyłość ze Stalinem.¹ Rosja radziecka przeżywała swoje ostatnie miesiące oligarchii i zmierzała ku dyktaturze.¹⁹

1

Po XVII Zjcździe formalne posiedzenia Politbiura odbywały się coraz rzadziej. Posiedzenie Politbiura sprowadzało się często do pogawędki Stalina z kilkoma towarzyszami, a w stenogramach Poskriebyszow pisał po prostu: Towarzysze Stalin, Mołotow, Kaganowicz - za, po czym telefonował do innych członków, zaznaczał ich głosy i stawiał pod spodem swój inicjał: P. Do końca roku odbyło się jedno posiedzenie we wrześniu, żadnego w październiku i jedno w listopadzie.