0184

Potajemna przyjaźń: Róża z Nowgorodu 159

archiwalnych wynika, że pomagał nawet pisać piosenki. Dyskutował o filmach ze swoim otoczeniem i oglądał wszystkie filmy, zanim pokazano je publiczności, stając się najwyższym cenzorem.⁴

Był zapalonym kinomanem. Czapajewa i Świat się śmieje oglądał tak często, że znał je prawie na pamięć. Osobiście udzielał wskazówek reżyserowi tego ostatniego, Grigorijowi Aleksandrowowi. Kiedy Aleksandrów skończył Świat się śmieje¹, Szumiacki postanowił zwieść Stalina, pokazując mu tylko pierwszą szpulę i udając, że druga jest nie ukończona. Wódz był zachwycony.

-    Pokażcie mi resztę!

Szumiacki wezwał Aleksandrowa, który czekał zdenerwowany:

-    Jesteście potrzebni!

-    To zabawny film - powiedział Stalin. - Czuję się tak, jakbym był miesiąc na wakacjach. Zabierzcie film reżyserowi. Mógłby go zepsuć!

Aleksandrów natychmiast zaczął kręcić cykl komedii muzycznych: Cyrk, a następnie ulubiony film Stalina, Wołga, Wołga. Kiedy przystąpił do realizacji ostatniego filmu w cyklu, nazwał go Kopciuszkiem, lecz Stalin sporządził listę dwunastu możliwych tytułów, między innymi Świetlista droga, który Aleksandrów zaakceptował. Stalin pracował również nad tekstami piosenek: w jego archiwum zachowała się intrygująca notatka z lipca 1935 roku, zawierająca napisane ołówkiem słowa do jednej z piosenek, ze zmianami i skreśleniami:

Wesoła piosenka zapada w serce I nigdy się nie znudzi;

Lubią ją wioski, małe i duże,

Kochają miasta wielkie.

Pod spodem dopisał: Wiosna. Duch. Mikojan, a później: Dziękuję Wam, towarzysze.⁵

Gdy reżyser Aleksandr Dowżenko zwrócił się do Stalina o pomoc przy realizacji filmu Aerograd, nazajutrz został wezwany do „Kącika” i poproszony o przeczytanie całego scenariusza Woroszyłowowi i Mołotowowi. Później Stalin podrzucił mu pomysł następnego filmu, dodając, że „ani moje słowa, ani artykuły w prasie nie powinny was w żaden sposób wiązać. Jesteście wolnym człowiekiem [...]. Jeśli macie inne plany, róbcie coś innego. Nie czujcie się skrępowani. Wezwałem was, żebyście o tym wiedzieli”.

1

Główną rolę grała żona Aleksandrowa, Lubow Orłowa, a piosenki napisał Isaak Dunajewski. Rosjanie w epoce głodu i terroru chodzili tłumnie na musicale i komedie - podobnie jak Amerykanie w czasie Wielkiego Kryzysu.