0013

Wstęp i podziękowania

Za pomoc w tym przedsięwzięciu jestem ogromnie wdzięczny wielu ludziom, od Moskwy i Sankt Petersburga do Suchumi, od Tbilisi do Buenos Aires i Rostowa nad Donem. Przystępując do pisania niniejszej książki, chciałem nakreślić portret Stalina, jego dwudziestu najważniejszych pala-tynów i ich rodzin, pokazać, jak rządzili i jak żyli w tej wyjątkowej epoce absolutnej władzy. Nie miała to być historia polityki zagranicznej i wewnętrznej, kampanii wojskowych, młodości czy walki z Trockim, lecz kronika jego dworu od ogłoszenia go Wodzem w 1929 roku aż do śmierci. Jest to zbiorowa biografia jego dworzan, studium na temat polityki, nieformalnej władzy i obyczajów. W jakimś sensie jest to również biografia samego Stalina ukazanego poprzez stosunki z towarzyszami: Wódz nigdy nie pozostaje poza sceną.

Postanowiłem wyjść poza tradycyjne przedstawienia Stalina jako „zagadki”, „szaleńca” czy „diabolicznego geniusza”, i jego towarzyszy jako „ludzi bez biografii”, posępnych wąsatych pochlebców na czarno-białych fotografiach. Wykorzystując nowe dokumenty archiwalne, nie publikowane wspomnienia, wywiady i dobrze znane materiały, miałem nadzieję, że w ich świetle Stalin stanie się postacią bardziej zrozumiałą i żywą, choć nie mniej odpychającą. Uważam, że umieszczenie Stalina i jego oligarchów w ich szczególnym bolszewickim kontekście, jako członków wojskowo-re-ligijnego „zakonu kawalerów mieczowych”, pozwoli wyjaśnić wiele kwestii. Stalin był osobowością wyjątkową, lecz wiele jego poglądów i cech, takich jak uzależnienie od terroru jako narzędzia politycznego, a także paranoję, można dostrzec również u jego towarzyszy. Był człowiekiem swojej epoki, podobnie jak jego palatyni.