021

Pr. jbiur (><1 rrd. pi>Z.dr.hib.J. K. PiolKiwtkKgii *(Y<taavy totafciiługi*. Vimm JlłOb, ISBN 83-204. M 22-0Cby TCf

Rozdział 1

Ogólne wiadomości o toksykologii

Jerzy K. Piotrowski

1.1. Substancje toksyczne naturalne i syntetyczne

Toksykologia jest nauką o truciznach i zatruciach W miarę rozwoju tej dziedziny wiedzy, w definicji toksykologu akcentuje się nowe elementy, takie jak wykrywanie trucizn w materiale biologicznym, oznaczanie ich w środowisku, wreszcie doświadczalną ocenę toksyczności nowych związków chemicznych

Termin trucizna ma znaczenie ogólne, odnosi się do substancji, preparatów, wyciągów wywołujących zatrucia. Inne spotykane terminy mają znacznie węższe znaczenie jad oznacza toksyczną wydzielinę zwierząt lub bakterii, toksyna to naturalna silna trucizna zwierzęca lub roślinna, substancja toksyczna to trucizna naturalna lub syntetyczna, zdefiniowana pod względem chemicznym.

Zootoksyny ltoksyny zwierzęce) występują u wielu gatunków, począwszy od pierwotniaków Wśród bezkręgowców są one spotykane m m u gąbek, jamochłonów, mięczaków, stawonogów, a wśród kręgowców występują często u gadów, płazów, a także niektórych ryb Zootoksyny stanowią złożone zwierzęce wydzieliny, w których czynna substancja chemiczna mc zawsze jest zdefiniowana Przeważają tu substancje białkowe, w tym enzymy mp. fosfolipazy. proteazy. hialuronidazy itp.i. ale mogą to być też substancje o prostszej budowie

Fitotoksyny znajdują się w materiale wielu gatunków roślin. Substancje czynne w nich zawarte są bardzo różnorodne, ale najbardziej typowe to glikozydy cyjanogcnnc. alkaloidy, polipcpłydy, a także i podobnie jak w zooto-ksynach) białka.

W tabeli 1.1 podano przykłady struktur chemicznych trucizn naturalnych Amygdalina (gcncjobiozyd) występuje w wielu nasionach, głównie w migdałach, jej trujące działnie wynika z hydrolizy do silnie toksycznego

21

I I SUBSTANCJE TOKSYCZNI NATURALNE I SYNTETYCZNE