0032

nych pododdziałów ze składu baonu piechoty „Hel”. Dane te odtworzył autor przeważnie z pamięci i ze szczupłych notatek, które udało mu się wynieść z obozu jenieckiego ⁶⁹. Licznie stosowane w relacji skróty formacji wojskowych wymagały rozwinięcia i uporządkowania.

2.    Druga grupa relacji zamieszczonych w zbiorze pochodzi z lat 1956— —1959. Obejmuje ona trzy relacje napisane na zlecenie Wojskowego Instytutu Historycznego. Relacje tej grupy powstały kilkanaście lat po wojnie, ich autorzy mogli więc ukazać przebieg wydarzeń wojennych na Wybrzeżu i Helu z dużym stopniem wiarygodności opisywanych faktów; najczęściej też dysponowali oni wcześniejszymi zapiskami.

Relacja dowódcy trałowca „Jaskółka", kpt. mar. Tadeusza Borysie-wicza (WH MW, sygn. 14), stanowi fragment większej całości, na którą oprócz wspomnień wojennych dowódcy okrętu składają się takie zagadnienia, jak charakterystyka marynarki wojennej okresu 1918—1939, opis przygotowań do wojny, ocena dywizjonu trałowców, ocena okrętów, sprzętu, oficerów, załóg itp.⁷⁰. Utalentowane pióro autora wspomnień oraz umiejętność krytycznego spojrzenia na wiele aspektów marynarki przed-wrześniowej sprawia, że relacja Borysiewicza jest cennym dokumentem i barwną ilustracją określonego fragmentu wojny w Zatoce Gdańskiej w 1939 roku⁷¹.

Kpt. mar. obs. Eustachy Szczepaniuk (WH MW, sygn. 61) jest autorem relacji opisującej działania wojenne oddziału piechoty utworzonego w Morskim Dywizjonie Lotniczym w Pucku; był on do 11 września 1939 roku dowódcą tego oddziału. Również ta relacja jest fragmentem.obszerniejszych wspomnień, w których autor przedstawia swoją służbę w lotnictwie morskim i rzecznym w latach 1929—1939. Ostatnią relacją należącą do drugiej grupy wspomnień jest relacja dowódcy 2 Morskiego Plutonu Żandarmerii, kpt. Bolesława Żarczyńskiego (WH MW, sygn. 198). Napisana żywym i dobrym literackim językiem pozwala ona ocenić warunki na tzw. zapleczu frontu helskiego. Jest kopalnią wiadomości o zadaniach, jakie w wojnie 1939 roku spełniała na Półwyspie Helskim wojskowa służba bezpieczeństwa.

3.    Najliczniejsza grupa relacji pochodzi z lat 1960—1962. Obejmuje ona

⁶⁹    Pismo kmdr ppor. Z. Branieckiego do Biura Historycznego Sztabu Generalnego z 30.9.1947 r. (CAW, bez sygn.).

70    Trałowiec „Jaskółka” zbudowany został w Warsztatach Portowych Marynarki Wojennej w Gdyni. Wodowanie nastąpiło 11 września 1934 roku. Wyporność: 183 ton; uzbrojenie: 1 działo 75 mm, 2 ciężkie karabiny maszynowe plot., 20 min; prędkość 16 węzłów, silniki Diesla o mocy 1040 KM; wymiary: długość 48 m, szerokość 5,5 m, zanurzenie 2,4 m; załoga 30 ludzi.

⁷¹    Wydawca korzystał z egzemplarza relacji znajdującego się w Wydziale Historycznym Zarządu Politycznego Marynarki Wojennej. Wcześniej relacja udostępniona została przez jej autora Wojskowemu Instytutowi Historycznemu. Ta sama uwaga odnosi się do omawianych w następnej kolejności relacji E. Szczepaniuka i B. Żarczyńskiego.

33

3. Ostatnia Reduta