1017

Justyna Wiktorowicz

stykach ich właściwości. Populacja generalna może być skończona (np. populacja podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON) lub nieskończona (np. populacja komarów w okolicy Jeziora Gopło). Badając populację statystyczną, czasami nie mamy możliwości obserwowania każdego elementu (jednostki) wchodzącego w jej skład. Niekiedy, nawet jeśli takie badanie byłoby możliwe, może okazać się bardzo kosztowne lub czasochłonne. Na przykład przebadanie wszystkich gospodarstw domowych w Polsce wiąże się ze znacznymi nakładami pracy, czasu i kosztów. Dlatego też takie badania przeprowadza się co kilka lat, co rok natomiast bada się wybraną grupę gospodarstw' domowych, reprezentującą wszystkie gospodarstwa domowe w Polsce. Owa grupa, stanowiąca wycinek zbiorowości pełnej, określana jest mianem próby.

Próba, albo inaczej populacja próbna, jest to pewien podzbiór populacji generalnej, którego elementy zostały dobrane w sposób losowy lub nielosowy. Liczebność próby oznaczamy zwykle przez n, natomiast liczebność populacji przez N.

Przykład 1.4.

Poddając samochody osobowe tzw. crash testom doprowadza się do zderzenia samochodu, uszkadzając go przy tym znacznie. W ten sposób testuje się nowe rozwiązania technologiczne mające poprawić bezpieczeństwo jazdy. Oczywiście testowanie każdego auta, które schodzi z linii produkcyjnej nie miałoby sensu, dlatego też wybiera się próbę (określoną liczbę sztuk) aut i poddaje się je testom. Wyniki otrzymane dla próby uogólnia się następnie na całą populację aut, w których zastosowano dane rozwiązanie techniczne.

Poszczególne elementy składowe badanej zbiorowości (lub próby) noszą nazwę jednostek statystycznych (jednostek badania, obserwacji).

W celu jednoznacznego określenia, jakie jednostki będą stanowiły zbiorowość statystyczną, niezbędne jest określenie jednostki statystycznej pod względem:

•    rzeczowym (przedmiotowym) - określenie charakterystyk, jakie powinny spełniać jednostki, aby mogły być zakwalifikowane do zbiorowości (np. fakt ukończenia studiów będzie kryterium określenia zbiorowości absolwentów studiów wyższych);

•    czasowym - należy podać czas, w którym badane jednostki wystąpią(np. absolwenci Uniwersytetu Łódzkiego w roku bieżącym i przyszłym będą to zupełnie inne populacje); można przy tym badać jednostki w danym momencie (np. wartość majątku trwałego przedsiębiorstwa na dzień 31 grudnia 2004 r.) lub okresie (np. przychody przedsiębiorstwa w lipcu 2004 r.);

•    terytorialnym (przestrzennym, geograficznym) - należy podać teren, z którego będą pochodzić jednostki statystyczne zaliczane do zbiorowości (np. zbiorowość absolwentów Uniwersytetu Łódzkiego i Politechniki Łódzkiej będą to dwie różne zbiorowości);

•    zakresowym - określamy, jakie informacje o jednostkach statystycznych będą gromadzone w trakcie badania (np. oceny z zaliczeń i egzaminów', kierunek

20