101

ważniejsze od innych form stymulacji. Dziecko niewidome, na ogół, nie zaczyna się samo bawić, albowiem nie wie, jak i czym się bawić. Terapia powinna polegać na dostarczaniu dziecku przedmiotów (zabawek) i wkładaniu ich do rąk, a potem na uczeniu dziecka szukania przedmiotów w najbliższym otoczeniu.

Nauka nowych czynności manipulacyjnych, w tym na przykład szukania nowych przedmiotów, jest najskuteczniejsza, jeśli fizycznie zademonstrujemy dziecku interesujący nas ruch. Jedną ręką trzeba trzymać dziecko w stawie łokciowym, a drugą za nadgarstek. Nauczyciel uczący metodami bezwzrokowymi musi pamiętać, że opanowanie nowych czynności przez dziecko niewidome wymaga wiele czasu, a on sam musi być cierpliwy, okazać dziecku zrozumienie oraz udzielić mu pomocy.

PODSUMOWANIE

Nąjważniejsze problemy terapeutyczne, z jakimi spotykają się nauczyciele dzieci upośledzonych w stopniu głębokim, to stereotypie, agresja i au-toagresja, zaburzenia zmysłowe oraz ślepota.

Najczęstszym zjawiskiem patologicznym występującym wśród naszych uczniów są zachowania stereotypowe. Są one szczególnie trudne do przezwyciężenia u dzieci niezdolnych do działań manipulacyjnych.

Stereotypie oraz zachowania agresywne mają swoje źródło w zaburzeniu prawidłowych relacji dziecka z najbliższymi mu osobami. Nąjważ-niejszym elementem pracy w takich sytuacjach będzie znalezienie właściwego sposobu komunikowania się z dzieckiem. Zaburzenia sensoryczne mogą stanowić dla dziecka i jego nauczyciela duży problem. Prowadzą one do zachowań autystycznych i wymagają szczególnej uwagi. Zdiagnozowa-nie tego typu zaburzeń może być bardzo trudne dla nauczycieli.

Dzieci niewidome wymagają szczególnego wspomagania sfery mo-torycznej, zwłaszcza w zakresie małej motoryki i rozwijania kompensacyjnej roli dotyku.

BIBLIOGRAFIA

1.    G. Doman, Jak postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu, Poznań 1996.

2.    C. H. Delacato, Dziwne, niepojęte, 1995.

3.    T. Majewski, Psychologia niewidomych i niedowidzących. Warszawa 1983.

4.    J. Piaget, Narodziny inteligencji dziecka, Warszawa 1966.

5.    J. Piaget, Studia z psychologii dziecka, Warszawa 1966.