283

Sytuacja osób niepełnosprawnych w domach pomocy społecznej 283

wstawały pierwsze przytułki (tzw. schroniska, hospicja) głównie dla osób samotnych i niesprawnych, czyli nie mogących samodzielnie zapewnić sobie egzystencji (M. Balcerek 1981). Jedyną funkcją tych placówek była opieka sprowadzająca się do zapewnienia tzw. minimum egzystencji, czyli pożywienia i dachu nad głową Współczesne domy pomocy społecznej w Polsce zakładają spełnianie szeregu różnych funkcji, przede Wszystkim zapewnienie opieki i pomocy w podstawowych sytuacjach życiowych, usprawnianie niepełnosprawnych, wychowanie i nauczanie, zapewnienie pracy i odpowiedniego spędzania czasu wolnego. W^r zależności od tego, dla kogo poszczególne domy są przeznaczone, ich profile różnią się między sobą. Istnieją domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży do lat 18 oraz dla osób dorosłych powyżej 18. roku życia, dla przewlekle chorych i starszych, dla osób z upośledzeniem umysłowym, dla osób niewidomych ltd.

Specyfiką sytuacji przebywania w domu pomocy społecznej jest jej na ogół dożywotni charakter. Najczęściej osoby, które trafiają do takiego domu w wieku dziecięcym, przebywają w mm do końca swojego życia. Niejednokrotnie mieszkańcy domu pomocy społecznej minimum jeden raz zmieniają dom, bowiem z domu dla dzieci zostają przeniesieni po ukończeniu 18. roku życia do domu dla dorosłych. Inną specyfiką jest fakt, że domy pomocy społecznej są_ placówkami najczęściej o charakterze zamkniętym, co oznacza, że ich mieszkańcy, przebywają na terenie domu przez cały czas. Często dom jest jedynym miejscem, w którym mieszkaniec nie tylko zaspokaja podstawowe potrzeby biologiczne (snu, pożywienia, potrzeby fizjologiczne itd,), ale również wszystkie potrzeby psychiczne (potrzeby aktywności, społeczne itd.). Stąd też, najczęściej w przypadku domu pomocy społecznej dla dzieci, na terenie zabudowań domu znajdują się: przedszkole, szkoła, świetlica, boisko, służby medyczne itd., natomiast w przypadku domu pomocy społecznej dla dorosłych: warsztaty terapii zajęciowej, świetlica, stanowiska pracy (warsztaty pracy), służby medyczne i inne. W ten sposób osoby żyjące w domach pomocy społecznej mają bardzo ograniczony kontakt ze światem poza domem, który poznają jedynie podczas wycieczek, wyjazdów, wyjść po ewentualne zakupy, na imprezę, do kina, do fryzjera itp¹. Należy dodać, że nie wszyscy mieszkańcy tych domów uczestniczą w wymienionych wyjściach poza dom. Uwaga ta dotyczy szczególnie osób głęboko upośledzonych umysłowo i innych, me mogących samodzielnie swobodnie się poruszać.

Niejednokrotnie praktykuje się jeszcze organizowanie seansów filmowych, nabożeństw i mszy świętych, a także usług fryzjerski cii czy innych na terenie domu. co jest kolejnym ograniczeniem koniak:;; z naturalnym środowiskiem.