289

Sytuacja osób niepełnosprawnych w domach pomocy społecznej 289

a więc mieć wartość społeczną. Zabawa, która nie daje satysfakcji, nie wiąże się z radością, nie uczy społecznych zachowań, przestaje być zabawą stając się czynnością stereotypową, pozbawioną sensu wspomagania prawidłowego rozwoju.

W okresie młodzieńczym priorytetowe miejsce w aktywności powinna zająć nauka, natomiast zabawa, schodząc na plan dalszy, winna być dostosowana do wieku, inaczej nastąpi proces infantylizacji jednostki. Infantylizowanie potrzeb młodzieży i dorosłych niepełnosprawnych, np. poprzez nadawanie dziecięcego kształtu różnym imprezom dla nich organizowanym, nie wspomaga ich prawidłowego rozwoju społecznego. Prawdopodobnie przyczyną takiego stanu rzeczy jest nie tylko brak rozeznania co do właściwości rozwoju osób niepełnosprawnych, lecz również brak umiejętności dopasowywania odpowiednich dla rozwoju umysłowego i sytuacji życiowej treści zajęć, z równoczesnym uwzględnieniem wieku biologicznego. Najbardziej widoczne jest to w sytuacji osób z upośledzeniem umysłowym, gdy przedstawienia typowo dziecięcej treści np.: „Czerwony kapturek”, wykonują młodzież lub osoby dorosłe. Organizacja nauki szkolnej dzieci i młodzieży z domów pomocy społecznej powinna odbywać się poza domem, umożliwiając mieszkańcom kontakt z naturalnym środowiskiem. Jest to zjawisko bardzo korzystne, wzbogaca życie mieszkańców, pozwala zawrzeć bliższe kontakty, przyjaźnie z rówieśnikami i ich rodzinami. Należy jednak czuwać nad prawidłowym przebiegiem takiej integracji, chroniąc mieszkańców przed ewentualnymi nieko-rzytnymi wpływami otoczenia zewnętrznego (np. przed wykorzystaniem, czy też ewentualnymi przykrościami wynikającymi z porównywania swojej sytuacji z sytuacją osób żyjących w rodzinach naturalnych). Realizowanie obowiązku szkolnego przez dzieci i młodzież z domów pomocy społecznej powinno być wspomagane przez personel pedagogiczny w trybie maksymalnej indywidualizacji, ponieważ wśród tej grupy podopiecznych istnieje spiętrzenie rozmaitych problemów emocjonalnych, społecznych, bardzo często będących pośrednią lub bezpośrednią przyczyną tzw. trudności w nauce.

Aktywność osób dorosłych to przede wszystkim praca i odpoczynek. Wydaje się ze wszech miar pozytywne, gdy mieszkańcy domu uczestniczą w rozmaitych pracach domu. Pełnienie ról pomocników w pracy personelu (np. kuchennego) może być źródłem poczucia wartości, może dawać satysfakcję. Musi jednak łączyć się z oznakami uznania ze strony osób znaczących. Można w^f tym miejscu zaakcentować inną ważną potrzebę, którą jest potrzeba własnej wartości, uznania. Należy zaaranżować życie domu tak, aby poszczególni podopieczni pełnili w nim odpowiednie role