2649164126

EDUKACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE W STOPNIU GŁĘBOKIM...

w domach pomocy społecznej dla niepełnosprawnych intelektualnie. Zaczęto również rozwijać formę indywidualnych zajęć rewalidacyjnych w środowisku rodzinnym.

Nauczanie osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną jest dużym wyzwaniem pedagogicznym. Literatura podejmująca ten temat jest ciągle niezbyt obszerna, nieliczne są też doświadczenia praktyczne. Pedagodzy rozpoczynający pracę muszą najczęściej opierać swoją działalność na eksperymentalnych programach autorskich i w dużej mierze na własnej intuicji.

Miałam możliwość obserwować pracę pedagogów w 6 grupach rewalidacyjno-wychowawczych utworzonych w domach pomocy społecznej. Podjęta przez nich działalność rewalidacyjna została oparta o indywidualne programy terapeutyczne. W każdym przypadku działania te miały dać odpowiedź na podstawowe pytania:

-    Czy realizowany w ciągu jednego roku szkolnego program przyniesie pozytywne rezultaty w rozwoju dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, a przede wszystkim w zakresie samoobsługi, komunikacji, zachowań społecznych, sprawności fizycznej?

-    W jaki sposób wakacyjna przerwa w nauce spowoduje regres ćwiczonych funkcji?

Badaniom poddano młodzież w wieku 13-19 lat. Wszyscy uczniowie (24 osoby) byli niepełnosprawni umysłowo w stopniu głębokim, mieli też dodatkowe zaburzenia, jak: upośledzoną sprawność ruchową, brak kontaktu werbalnego, cechy autyzmu, epilepsję, mózgowe porażenie dziecięce, zachowania agresywne i często z autoagresją. Każda objęta dociekaniami osoba wymagała indywidualnego podejścia terapeutycznego.

Badania zostały przeprowadzone na niezbyt licznej grupie dziecięcej, toteż płynące z nich wnioski nie aspirują do uogólnień teoretycznych. Jeżeli jednak zwrócimy uwagę, iż każde dziecko uczestniczące w zajęciach wymagało indywidualnego podejścia terapeutycznego, to wartość wyników tych badań wzrasta niewspółmiernie do liczby objętych nimi dzieci.

Przed rozpoczęciem terapii, na zakończenie roku szkolnego oraz ponownie po przerwie wakacyjnej zostały przeprowadzone badania diagnostyczne, w których wykorzystano skalę profilu osiągnięć ucznia (Kielin 2003) oraz Inwentarz PPAC Gunzburga.

Program zajęć rewalidacyjnych został przygotowany przez prowadzących pedagogów w ścisłej współpracy z psychologami. Korzystano również z doświadczeń M. Kwiatkowskiej (1997) i J. Kielina (2002) oraz materiałów pomocniczych dla nauczycieli prowadzących zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze z uczniami upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim.

Wszystkie osoby objęte badaniami zgodnie z przyjętymi zaleceniami, miały przygotowane indywidualne programy. Niezależnie od tego, ogólny zarys opracowanych programów był podobny i w każdym przypadku obejmował:

-    stymulację fizyczną poprzez częstą zmianę pozycji ciała, uciskanie całej powierzchni ciała, masaż ciała różnymi przedmiotami;

-    usprawnianie rąk do chwytania i manipulowania, a więc prowokowanie

95

SZKOŁA SPECJALNA 2/2005