423

a n.ui.n Pttku.1 iVm    r.», r >, w...,-, :uo

ISBN IHHHI ł-?.OSy WN PWN >*J

14 x ZALE2N0SC SZYBKOŚCI REAKCJI OD TEMPERATURY    423

ar	b)	A ^c)
	F	\
	A	1
	/ \	1 ^ »
fi*	M f	_J f
		■
	—i \_	" L_
	wspisfrzędna reakcji	współrzędna reiikcji	współrzędna reakcji

Rys. 14.7

zera (rys. 14.7b). Energia aktywacji reakcji zachodzącej wzdłuż rosnącej współrzędnej reakcji została oznaczona symbolem £'. Stanowi ona różnicę pomiędzy średnią ener gią substratów a energią kompleksu aktywnego. Zgodnie z teorią stanu przejściowego przy reakcji zachodzącej w kierunku odwrotnym, a więc wzdłuż malejącej współrzędnej reakcji, tworzy się taki sam kompleks jak poprzednio. Reakcja odwrotna do reakcji egzotermicznej jest reakcją cndotcrmiczną. a energia substancji wyjściowych jest teraz mniejsza niż energia produktów i do utworzenia tego samego co poprzednio kompleksu aktywnego musimy teraz dostarczyć większej energii aktywacji. E” (rys. 14.7b).

Na rysunku I4.7c podano schematycznie wykres dla przypadku, gdy reakcja zachodzi z utworzeniem stosunkowo trwałego związku pośredniego. W takim przypadku aktywacji wymaga zarówno utworzenie lego związku, jak i jego dalsza przemiana w ostateczne produkty reakcji. Związkowi pośredniemu odpowiada na wykresie lokalne minimum energii.

Zachowanie się cząsteczek gazowych w czasie ich zderzeń badane jest obecnie przy użyciu tzw. wiązek molekularnych Są to strumienie cząsteczek o energii zawartej w wąskim przedziale, powstające gdy gaz. wpływa do pióżni poprzez układ przesłon przedstawionych schematycznie na rys. 14.8. Przesłony przepuszczają tylko cząsteczki poruszające się wzdtuż wspólnej osi przechodzącej przez znajdujące się w nich wąskie otwory. Strumień przechodzi następnie przez selektor — urządzenie przepuszczające tylko cząsteczki o określonej prędkości. Selektor na rys. 14.8 składa się z dwóch kolistych przesłon z wycięciami przesuniętymi w stosunku do siebie, obracających się z jednakową prędkością. Przez taki układ mogą się przedostać tylko cząsteczki o takiej prędkości, że odległość pomiędzy przesłonami przebywają w czasie upływającym od otwarcia (na przepływ wiązki) szczeliny w przesłonie a do otwarcia szczeliny w przesłonie b Cząstki o prędkości większej padną na przesłonę b. zanim nadejdzie jej szczelina, cząstki o prędkości mniejszej padną na przesłonę już po przejściu szczeliny.

Wyselekcjonowanie cząsteczek gazu o energii kinetycznej zawaitcj w możliwie wąskim przedziale jest równoznaczne z wytworzeniem wiązki molekularnej o określonej

temperaturze.