klsti442

471

że dotrwanie do ostatnich czasów lak pierwotnych domostw w Bułgar ji i Serbji tłumaczy sic nadzwyczaj eiężkiemi warunkami, w jakich żyła tamtejsza ludność w okresie panowania Turków. Dziś ostatnie resztki tego rodzaju nędznych chat szybko znikają, a ogólny poziom ludowego budownictwa na środkowych i‘wschodnich Bałkanach wzniósł się tak bardzo, że z pewnością doścignął przeciętnego poziomu wiejskiej architektury w Polsce, nie jest zaś wyłączone, że go nawet prześcignął. — Opisanym tu mieszkalnym szałasom bułgarskim i serbskim odpowiadają kryte na krokwie i pozbawione ścian stodoły, chlewy dla owiec oraz inne podrzędne budynki gospodarskie, spotykane dziś jeszcze w Bułgarji etc. (fig. 425), a z drugiej strony, w formacji bardziej udoskonalonych, w niektórych krajach północno-nie-mieckich.

Na tern kończymy przegląd szałasów właściwych, a więc najprymitywniejszych budowli, spotykanych na ziemiach słowiańskich, i przechodzimy obecnie do wyżej rozwiniętych, ale również dość jeszcze prymitywnych, budowli okrąg-

łych, owalnych i wielokątuych.    -r-

42(>. Pogra

488. Widzieliśmy już na przykładzie szałasu ściankowo-półdaszkowego, że obok namiotów, pozbawionych pionowy ęh_lciauekrTstni^^3ii_Il^lZEi^L

ścianki te posiadają (§ 485 i fig. 423, 5); typologicznie stanowią one przejście do wyższych typów budowlanych. Zupełnie podobnie obołr“sżałasÓw stożkowatych bez .ścianki pionowej istnieją od czasów zamierzchłych budowle okrągłe, nakryte stożkowatym dachem. W Ku-~ ropie, zwłaszcza południowo-zachodniej i południowej, podobne, murowane z głaz ó w budynki były znane już” w okresie kamienia ł przetrwały do dni dzisiejszych. Charakteryzuje je często tak

zwane fałszywe sklepienie, mozolnie ułożone z warstw głazów, które, piętrząc się jedna nad druga, coraz bardziej wychylają się ku wnętrzu budynku i wreszcie ponad jego środkiem zamykają. Tego rodzaju kamienne okrągłe budowle występują również według Nopcsy w okolicy Ninu w Dalmacji oraz sporadycznie podobno gdzieś w południowych Karpatach, a więc zapewne na terytorjum rumuńskiem. Zewnętrznie biorąc, podobne do nich są niektóre lefńone z gliny śpi-^_chrze węgierskie o ścianach okrągłych i niskim, stożkowatym, gliną polepianym daszku.