mas004 bmp

i

ł

ROZDZIAŁ I

PROBLEM MIECŁAWA W HISTORIOGRAFII

Wiadomości o Mlecławie w historiografii średniowiecznej, Główne poglądy historiografii naukowej. Miecław a powstanie ludowe. Problem „separatyzmu mazowieckiego" (terytorium Mazowsza, Jego ustrój w czasach przedpiastowskich, czas i stopień konsolidacji z państwem polskim, warunki geograficzne, stosunki etniczne, społeczno-gospodarcze i religijne). Problem ,,de-centralizmu możnowładczego" w Polsce w drugiej ćwierci XI w. Spór obrządków kościelnych Jako rzekomy motyw buntu. Zalążki „hipotezy ogólnopolskiej".

Lata trzydzieste i czterdzieste XI w. — to w najwcześniejszych dziejach państwa polskiego okres o przełomowym znaczeniu. Wczesnofeudalna monarchia piastowska, jeszcze przed paru laty zamieniająca w zgliszcza saskie ziemie nie-miecko-rzymskiego imperium, groźna dla swoich sąsiadów siłą potęgi wojskowej i zmysłu politycznego, pada nagle, w krótkim stosunkowo czasie, powalona szeregiem miażdżących ciosów z zewnątrz i z wewnątrz. Pierwsze niepowodzenia wojenne w 1031 r. otwierają długotrwały okres kryzysu, którego najgłębszym, ale i zwrotnym momentem są wydarzenia z roku 1039, kiedy to według obrazowego przedstawienia Anonima-Galla miała być Polska doprowadzona „do takiego spustoszenia, że w zupełności niemal obraną została z bogactw i ludzi”, a w dwóch stołecznych grodach państwa „dzikie zwierzęta założyły swe legowiska”. Od tej chwili stopniowo poczynają narastać przesłanki odbudowy dawnej monarchii; proces tej odbudowy trwał jednak długo, a najważniejszym, centralnym jego epizodem była walka dwóch organizacji państwowych na ziemiach rdzennie polskich: państwa Kazimierza I i państwa Miecława. Rozstrzygnięcie tej walki zadecydować miało o rzeczywistym zjednoczeniu kraju.

Na czoło problemów, jakie nasuwa badaczom istnienie w owym czasie odrębnej i przeciwnej restaurowanemu pań-

9