skanowanie0039 3

382    Rozdział 8. Problemy, antynomie, dylematy i kontrowersje związane z wytwarzaniem wiedzy o edukacji w ramach filozofii

w to, co w naturze zostało zakodowane. Zaleca, aby pedagodzy nie szczędzili rramą i wysiłku na poznanie dziecka, ponieważ nic nie zwalnia ich z odpowiedzialno*! za nie. Chodzi jedynie o to, aby tak dyskretnie kierować edukacją młodych, aby bf| oni przekonani o autonomii swoich wyborów i podejmowanych działań.

Głoszonych przez siebie idei wychowania Rousseau nie zastosował w praiJ tyce, ponieważ swoimi dziećmi nie zajmował się Do dzisiaj natomiast aktuabi wydaje się teza o kulturze jako czynniku kryzysogennym oraz wskazane i opisane przez tego filozofa przyczyny zepsucia obyczajów tkwiące w rozwoju cm wilizacji. Zgodnie z poglądami Rousseau kryzys cywilizacyjny wiąże się z ttj tern, że władzę sprawują ludzie lepiej wykształceni, którzy wykorzystują kulturę a szczególnie najważniejsze narzędzie kultury, jakim jest słowo (język) do tepij aby skuteczniej manipulować mniej wykształconymi, czyli tymi, którzy współcześnie są podstawą społeczeństwa masowego. Przestrzeń edukacyjna — zdanie— tego filozofa - może być jednak także miejscem rekonstrukcji kultury, dzięki czemu może zostać odnaleziony sens kultury i ujawnione całe jej bogactwo ona zróżnicowanie.

Sprzeczność między naturą i kulturą była więc dostrzeżona i sformukma przez wiekami, ale do dzisiaj ten problem filozoficzno-pedagogiczny nie stracił swojej aktualności, chociaż jest opisywany, wyjaśniany i interpretowany w ir_-nym języku i w kontekście innych założeń oraz teorii.

Jeden ze współczesnych interpretatorów dorobku intelektualnego Jana Jak*' ba Rousseau tak o nim pisze:

„Rousseau otworzył bramy ludzkości na serce - na wrażliwość, uczucie, namiętności — wymagające, by pozostawało w równowadze z rozumem. Zobaczymy, jA do tej szczeliny wpadnie cała kohorta pedagogów, którzy będą chcieli oprzeć swq|| działalność na prymacie miłości, zaufania, jedności życia: od Froebla do KorczaU przechodząc przez wszystkie doświadczenia, jakie będą próbowały wytworzyć kół dziecka „środowiska życia”, aż do naszych współczesnych wychowawców żądnych komunikacji i poszukujących tożsamości w przejrzystości stosunku. Wszyxe oni jednakże zapominają, że postać, która niewątpliwie, zdaniem Rousseau, nade-piej uosabia ideał pedagoga - Julia w Nowej Heloizie - jeżeli zdarza się jej ulega** wzlotom (pre)romantycznym, to w nie mniejszym stopniu manifestuje stały « stans wobec swego otoczenia, a zwłaszcza w stosunku do swoich dzieci; okaże afl ostatecznie kobietą obowiązku bardziej niż miłości; podobnie jest z pozorną oziębłością i obojętnością nauczyciela; można zauważyć, że uczucie, jakie wiąże Emila z jego nauczycielem, stanowi pomieszanie miłości z lękiem, a miłość opiera się na poszanowaniu"(Soetard, 2000, s. 330).

noblem pedeutologiczny dc BgOga) wydaje się więc wpi Brań wobec pełnionej roli. poznaczny nie można opisy\ Brocz algorytmu niezbędn nie daje się jednoznacznie of Idee filozoficzne natura] jKaiit, Fichte i inni. Doktryn; Brzystana przez Pestalozzi ■ego [dokonania będące egze idee naturalizmu konstytuu

■ 8.213. Praktyka eduka m naturalizmu fiilozoficz Pestalozziego)

Idee naturalizmu oraz ] [ kontekst społecznej debaty Howym problem dla owcze [■ zować powszechne „oświe* epoki, a szczególnie oświeć Bejszym czynnikiem spnn wały epokę nowoczesną, m zowania celowościowych* Pestalozzi przetrwał w I ubogich ”, „apostoł miłości I itrwaleniu pewnego stera Bęznych niż z potrzeby rzi Bej, dlatego jego dorobek w Pestalozzi urodził się i nazwisko wpisuje się głębd I nienia oświaty. W młodośd ładu społecznego oraz kry I Był też pod wielkim wpływ

²² Pietyści stanowili nurt protesH postulowali „potrzebę pokuty, nam bożności przejawiającej się nie tySa pedagogicznej i charytatywnej"