mas017 bmp

argumentów, za przynależnością tego obszaru do dzielnicy mazowieckiej w momencie, gdy Miecław uchwycił w niej rządy.

Zakres terytorium, na jktórym będziemy szukać śladów separatyzmu mazowieckiego, ustalamy więc w granicach mazowieckiej części nadania dla klasztoru w Mogilnie z włączeniem ziemi czerskiej i chełmińskiej oraz kasztelanii kościoła płockiego na wschodzie Mazowsza, inaczej mówiąc, w granicach ogólnie pokrywających się z zasięgiem późniejszego Mazowsza, wschodniej części Kujaw, ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej.

Jednym z argumentów hipotezy separatystyczno-plemien-nej jest doszukiwanie się w czasach przedpiastowskich mazowieckiego państwa szczepowego, z dynastią przodków Miecława na czele; pamięć o dawnej niezależności, ujarzmionej przez państwo polańskie, miałaby prowadzić do oporu wobec monarchii piastowskiej. W Miecławie mieli Mazowszanie uznać swego szczepowego księcia. Jednakże wszystkie te domysły nie mają uzasadnienia źródłowego. Nie zachował się żaden ślad^ani najmniejsza nawet pozytywna poszlaka istfnenia takiego państwa, choć mamy dowód na istnienie państwa .Wiślan właśnie w „ultrakazimie-rzowej” Małopolsce. Geograf Bawarski nie wymienia Mazowsza ^{1 2}. W sto lat po nim widzimy już ten kraj w ramach monarchii Piastów. Między Mazowszem północnym a południowym zachodzą różnice kulturowe. Nie ma grodu stołecznego w środku etnicznego Mazowsza, a Płock, stolica Mazowsza dzielnicowego, jest grodem nowym, nie sięgającym j>ęzą kamee X w.³. Sam Miecław, jako protoplasta Doliwów, był raczej' Mazówszaninem jedynie dzielnicowo, etnicznie zaś Wielkopolaninem kujawskim.’ Ponadto podbój ewentualnego państwa mazowieckiego przez państwo polańskie przyjąć moglibyśmy jedynie w razie posiadania już przez to ostatnie większych połaci ziem na południu Polski; niezbyt jeszcze rozległy kompleks gnieźnieńsko-krusz-wicki musiał rozwijać się kosztem terytoriów mniejszych

obszarem i słabszych organizacją. W IX i na początku X w. zarówno ziemie śląskie, jak i wschodniopomorskie nie dokonały jeszcze zjednoczenia w jednym szczepowym państwie. Dlaczego miałoby tego dokonać. Mazowsze?_ korzyść „państwa szczepowego” nie można znaleźć ani jednego argumentu, 'wszystko natomiast wskazuje na istnienie

mozaiki plemiennej na przedpiastowskim Mazowszu.......

Chronologia przyłączenia ziem mazowieckich do państwa polskiego waha się w literaturze od końca VIII w. do czasów Mieszka I *V Źródłowym terminem antę quem jest rok 966, data pobytu Ibrahima ibn-Jakuba w Europie środkowej", są jednak poszlaki, że można go przesunąć co najmniej na lata 949—52, kiedy pisał swe dzieło cesarz bizantyjski Konstantyn Porfirogeneta^{4 5 6 7}. Bardziej jednak istotne od niepewnej daty bezwzględnej wejścia Mazowsza w skład monarchii Piastów jest ustalenie względnej chronologii tego faktu w stosunku do innych ziem polskich. Ustalenie miejsca Mazowsza w kolejności ekspansji państwa polańskiego może posłużyć jako wskazówka do porównania „separatyzmu mazowieckiego” z analogicznymi tendencjami lub ich brakiem w innych dzielnicach, które pod tym względem są nam lepiej znane.

35

1

spowinowaconych, mogła i obecność owego Miecława wiązać się z jego już wówczas istniejącym powinowactwem z Pałukami (Zbylut), to zaś przesuwałoby już pobyt DollWów na Kujawach poza tę datę.

2

*6 Zwraca na to uwagę K. Tymieniecki, Początki, s. 40.

3

w. Szafrański, Archeologiczne badania wykopaliskowe tu Płocku w roku 19S8, Notatki Płockie 10 (1958), s. 15.

34

4

   podkreśla to słusznie K. Tymieniecki, Początki, s. 40, 47. podobnie, choć mniej stanowczo ocenia problem J. Natanson-Leski, Państwo Mieszka l, studia Wezesnośredn. IV (1958), s. ^v20.

5

   Na koniec VIII w. datuje początek tego wydarzenia J. Widaje-wicz, Pierwotne dzieje Polski, Przegl. Zach. VIII (1952), nr U/12, s. 389. Na czasy Mieszka I G. Labuda, Studia nad początkami państwa polskiego, Poznań 1946, s. 69, G. Rhode, Die Ostgrenze Polens, t. I, Koln 1955, s. 28—31, tuż przed Mieszkiem B. Gródecki, Dzieje Polski, s. 22—23, H. Łowmiański, Stosunki polsko-pruskie za pierwszych Piastów, przegl. Hist. XLI (1950), s. 179—171. Najczęściej przyjmowana jest pierwsza połowa X w.

6

eo MPH-NS i, s. 50: „Z MeSko sąsiadują na wschodzie Rus, na północy Burus”. Przynależność Mazowsza do państwa polskiego Jest w świetle tego przekazu niewątpliwa i powszechnie przyjęta w nauce.

7

81 Chodzi o relację tego pisarza, osadzającą lud „Litzike" nad Wisłą. T. Lewicki, Litzike Konstantyna Porfirogenety i Biali Serbowie w północnej Polsce, Roczn. Hist. XXII (1956), s. 9—34, tłumaczy nazwą tą jako Liztike — Lestki i wiąże ze znanym określeniem poddanych Mieszka I u Widukinda „Licikaviki” (Lestkovici). Przekaz Porfirogenety zdaje sią świadczyć o mocnej już pozycji państwa polańskiego nad Wisłą, skoro została ona zauważona. W skład tego państwa wchodziło więc albo Mazowsze, albo Małopolska.

3*