56 57 (35)

56 Cwftt I. Wprowad/cak do ekonomii

żą. Efektem tego jest ukształtowanie się nowej wyższej ceny równowagi rynkowej O;, zrównującej popyt z .podażą przy ilości Q_:. Spadek kosztów wytwarzania, znajdujący graficzne odzwierciedlenie w przesunięciu się krzywej podaż)' z położenia Pj, do położenia P₄j, uruchomi procesy kształtujące nową cenę równowagi na poziomic c,y zrównującą popyt z podażą prz>' ilości Q_y

2.5.3. Równoczesne przesunięcia krzywych popytu i podaży a cena równowagi

Przesunięcia krzywych popytu i podaż)' mogą także przebiegać równocześnie. Możemy, zgodnie z zasadami kombinatoryki. wymienić kilka wariantów:

•    obie krzywe przesuwają się w prawo;

•    obie krzywe przesuwają się w lewo;

•    krzywa popytu przesuwa się w prawo, krzywa podaży w lewo;

•    krzywa popytu przesuwa się w lewo. krzywa podaży w prawo.

Przedstawmy przykładowo jedną z tych kombinacji, pozostawiając ilustracje graficzne pozostałych przypadków Czytelnikowi.

Rozpatrzmy kombinację ostatnią, gdy krzywa popytu przesuwa się w lewo. I a krzywa podaży w prawo (rys. 2.10).

Kssunrk 2.10. Równoczesne przesuwanie się krzywych popytu i podaży

Przecięcie krzywej popytu P_f, z krzywą podaży P_4X wyznacza cenę rówmowagi rynkowej c_fl. równoważącą popyt z podażą przy ilości Q_v Przesunięcie krzywej podaży z położenia P_4X do położenia P_4:, spowodowane np. spadkiem kosztów wytwarzania, powoduje spadek ceny równowagi rynkowej do c,_;. równoważącej popyt z podażą przy ilości Q_:. Na ten ruch krzywej podaży nakłada się ruch krzywej popytu z położenia P_pX do położenia P_rl, spowodowany np. spadkiem dochodów. Przy cenie c,j powstanie niedopasowanie popytu i podaży charak tcryzującc się przewagą podaży nad popytem. Doprowadza to do obniżki ceny i ukształtowania się ceny równowagi rynkowej c,j (przecięcie krzywej popytu /^{1 2},; z krzywą podaży Pa). równoważącej popyt z podażą przy ilości Q_y

Dotychczasowa analiza uprawnia uogólnienie, iż cena jest instrumentem przywracania równowagi w gospodarce rynkowej. Kształtuje się w wyniku gry popytu i podaży i oddziałuje zwrotnie na kształtowanie się tych wielkości. Istota rynku polega na wahaniu cen i ilości; jest to mechanizm, poprzez który dokonują się procesy dostosowujące strukturę produkcji do struktury społecznego zapotrzebowania. Tc wahania cen i ilości zależą od kształtu krzywych. Jeżeli nachylenie krzywej podaży² jest większe aniżeli krzywej popytu to występują tłumione (zmniejszające się) wahania cen i ilości oferowanych produktów. Jeżeli nachylenie krzywej podaży jest mniejsze aniżeli krzywej popytu to wahania cen i ilości mają charakter wybuchowy (zwiększający się). Zależności te stanowią istotę tzw. modelu pajęczyny. Przedstawmy to na wykresie (rys. 2.11).

(•)    ff»

Rubik² 2.11. Model pajęczyny: (a) tłumione wahania cen i doki: (b) wybuchowe wahania cen i ilości

Przed wyjaśnianiem modelu pajęczyny przypomnijmy znaną już obserwację, że popyt może zareagować na zmianę ceny prawic natychmiast, natomiast reakcja podaży na zmianę ceny wymaga czasu. Bieżący popyt jest funkcją ceny bieżącej, natomiast bieżąca podaż jest funkcją ceny z poprzedniego okresu. Możemy to zapisać:

/W(c,),    (2-1)

/Wto-i)-    (22)

1

* Nachylenie krzywej zmian² wyjaśnione bliżej w punkcie uódraym mniejszego rozdziału Bierzemy tu pod uwagę bezwzględne wartości nachyleń tych krzywych, które możemy mierzyć tangen-

2

cm Mu. jaki tworzy styczna do danej krzywej z osi² odciętych.