mas054 bmp

tzw. Rocznika Krasińskich ²⁷³, podstawowe źródło omawianej hipotezy, nie zasługują na pełne zaufanie. Treść ich jest niejasna; Balzer widzi w nich daty urodzenia Bolesława II i Włodzisława I. Rocznik Krasińskich jest późnym i bałamutnym źródłem. Wyodrębniona przez Balzera część najstarsza (do 1060 r.) jest rzeczywiście na ogół poprawna, jednakże w kilku miejscach zawiera daty błędne o rok lub dwa ²⁷⁴. Autor Genealogii Piastów wskazuje na pokrewieństwo tej części z Rocznikiem kapitulnym krakowskim oraz Rocznikiem kamienieckim, jednakże właśnie obu interesujących nas wiadomości w tych wiarogodnych rocznikach nie ma, a trudno pojąć, aby opuszczono w nich akurat daty urodzin panujących synów Kazimierza I, pozostawiając w Roczniku kapitulnym krakowskim nawet dzienną datę przyjścia na świat innego jego syna, Mieszka, który godności monarszej nie dostąpił ²⁷⁵. Najpewniej więc wydarzeń, których dopatruje się tu Balzer, w jedenastowiecznych zapiskach annalistycznych nie było, a wiadomości Rocznika Krasińskich są późnego pochodzenia, na co zresztą wskazuje także ich treść. Okoliczności te nie pozwalają na przyjęcie chronologii Balzera odnośnie do dat urodzenia obu Kazimierzowiców, choćby nawet owe wzmianki istotnie odnosiły się do tych wydarzeń ²⁷⁶. ^{1 2} 2) Na zawarcie małżeństwa Kazimierza z Dobroniegą ruską w pierwszych miesiącach 1039 r. brak dostatecznej ilości czasu. Uwięziony na Węgrzech przez króla Stefana polski wygnaniec został wypuszczony dopiero przez Piotra Wenecjanina, a zatem po 15 sierpnia 1038 r. (data dzienna śmierci Stefana), i to może nie od razu, skoro Gall wspomina o poselstwie czeskim do Piotra z żądaniem zatrzymania Kazimierza; dopiero po odprawieniu poselstwa Piotr' miał uwolnić wygnanego księcia ³. Nie sposób więc przy-

1

273 mph III, & 130: „Anso domini 1039 Boleslaus primogenitus Kazy-miri, ąui Kyow metropolym vastavit et ictus sui gladii in porta aurea reliquit signum”. „Anno domini 1040 Wladislaus, filius regis...” (zakończenie zapiski jest mylnie wzięte z zapiski następnej).

*74 Chodzi o daty: urodzenia Mieszka II, śmierci Bolesława Chrobrego, śmierci biskupów Romana i Lamberta oraz najazdu czeskiego.

27« o. Balzer przytaczał jeszcze na poparcie swych wywodów zapiskę zachowaną w Roczniku małopolskim pod 1039 r., a w Roczniku Traski

2

w Roczniku krakowskim pod 1038 r. Zapiska ta cytuje słowa wzięte z Galla: „Mortuo rege Boleslao aliisąue fratribus, Wladislaus dux solus regnavit”. Ponieważ śmierć Bolesława II nie nastąpiła w 1039 r., Balzer przypuszcza, że roczniki te wykorzystały z jakiegoś wcześniejszego źródła zapiskę o jego urodzeniu 1 omyłkowo zanotowały ją jako jego śmierć. Zapiska ta miała być niezależna od przekazu Rocznika Krasińskich, gdyż ten korzystał z innego miejsca kroniki Galla; w ten sposób rok 1039 jako data urodzenia Szczodrego zostałby oparty na dwóch niezależnych od siebie źródłach, interpretacja ta nie da się jednak utrzymać, gdyż podmiotem zdania jest tu nie Szczodry, lecz ' Włodzisław I, Od znalezienia rzekomej wzmianki b urodzeniu Bolesława do wprowadzenia na jej miejsce przekazu o jedynowiaazcwie Włodzisława, przy czym domniemana'pierwotna treść zapiski zostałaby całkowlcie Zagubiona na korzyść cytatu z Kroniki Galla o zupełnie innym przedmiocie, jest bardzo daleka droga. Zresztą nawet przyjęcie tej interpretacji nie dałoby niczego więcej, jak tylko przypadkową zgodność dwóch źródeł późnych i niewiarogodnych, pozbawionych weryfikacji¹ przez jakikolwiek przekaz godny zaufania. Data 1039 Jako rok urodzenia Bolesława II wczesnej metryki nie posiada.

3

węgierskie perypetie Kazimierza, znane z Galla, choć na ogół uznawane za prawdziwe, są czasem kwestionowane. Tak więc S. Kętrzyński, Kazimierz, s. 323—324, zauważył, że choć „pod względem chronologii, jak wiadomo, wytrzymuje to podanie wszelką krytykę”, to ,,pod względem innych szczegółów” Jest błędne, gdyż stosunek Stefana i Piotra do Czech przedstawia się w świetle pozostałych źródeł akurat przeciwnie, niż wynikałoby to Z Galla. Badacz ten zwrócił uwagę na fakty następujące: a) usunięci przez Stefana od następstwa tronu na korzyść Piotra Jego krewni z bocznej linii Arpadów Andrzej, Bela i Lewenta chronią się Jeszcze za żyda starego króla. właśnie w Czechach, a więc „nie może być mowy o serdecznych stosunkach między Brzetysławem a Stefanem”, b) Piotr Wenecjanin w roku 1040 poparł Brzetysława w jego walce z Henrykiem III, protektorem Kazimierza, c) Andrzej, Bela i Lewenta między 1(09 a 1042 r. przechodzą z Czech do polski, gdzie następuje zawarcie małżeństwa między Belą a siostrą Kazimierza, który wiąże się w ten sposób z „wrogami naturalnymi” Piotra „chyba nie za pomoc udzieloną mu przez Piotra w powrocie na tron”. W konsekwencji S. Kętrzyński w ogóle odrzuca „węgierski” przekaz Galla 1 każe polskiemu księciu udać się z kraju wprost do Niemiec. T. Grudziński, Ze studiów, cz. H, s. 50—S5, uznaje ten fragment kroniki za pochodzący od węgierskich, nie polskich informatorów Galla. Stąd pobyt księcia polskiego na Węgrzech uważa uczony ten za rzecz pewną. Przyjmując natomiast zastrzeżenia Kętrzyńskiego co do relacji o stosunkach węgiersko-czeskich sądzi on, że zawiodła tu kronikarza pamięć, ponieważ od chwili otrzymania odnośnej Informacji do chwili wykorzystania jej w kronice mogło upłynąć już . wiele lat. Losy Kazimierza na Węgrzech są zdaniem Grudzińskiego wy-' kładnikiem raczej stosunków węglersko-cesarskich, zaś „czeskie” szczegóły „nie budzą zaufania”.

Otóż Jedynym jasnym momentem stosunków węgiersko-czeskich w czasie nas interesującym jest przymierze obu państw przeciw Niemcom w roku 1040. Pobyt węgierskich pretendentów w Czechach nie może niczego wyjaśniać, a to dlatego, że przeciągnął się on przynajmniej w wypadku jednego z nich, zapewne najstarszego Andrzeja, nie