113847

Kodeks pracy jako podstawowe źródło prawa pracy

KP uchwalono 26.06.1974 r. Wszedł w życie 1.01.1975 r.

Stanowi usystematyzowany, kompleksowy zbiór norm prawnych, dotyczących wszystkich stosunków pracy i prawie wszystkich zagadnień należących do przedmiotu prawa pracy. Właśnie dzięki temu zawdzięcza swą centralną pozycję w systemie źródeł pr. pracy. Dzięki dokonanemu przez KP uporządkowaniu i usystematyzowaniu ten obszerny materiał normatywny jaki składa się na pr. pracy jest lepiej przyswajalny i łatwiejszy w stosowaniu. Przez sformułowanie w KP podstawowych zasad pr. pracy i uregulowanie w dziale 1 kwestii ogólnych w odniesieniu do wszystkich w zasadzie stosunków pracy (art. 1 i art. 2 KP) nastąpiło znaczne merytoryczne ujednolicenie prawnej regulacji stosunków pracy w Polsce. Jest w zasadzie kodeksem indywidualnego pr. pracy. Nie reguluje bowiem organizacji i działalności związków zawodowych oraz organizacji pracodawców, rozwiązywania sporów zbiorowych i dialogu społecznego oraz partycypacji pracowniczej. Zawiera jednak podstawowe zasady zbiorowego pr. pracy i regulację układów zbiorowych pracy.

KP jest najważniejszym źródłem pr. pracy. Formalnie ma on taką samą rangę, jak i pozostałe ustawy z zakresu pr. pracy, lecz faktycznie pełni szczególną rolę w tej dziedzinie prawa. KP obejmuje podstawowe zasady pr. pracy, które stanowią wytyczne legislacyjne i reguły dla pozostałych źródeł pr. pracy. Definiuje też podstawowe pojęcia i instytucje pr. pracy (jak np. pracodawca, pracownik, umowa o prace itd. ), które są wykorzystywane przez pozostałe ustawowe źródła pr. pracy, o ile nie normują ich one odmiennie. Określa minimalne standardy (np. dot. wynagrodzenia)

KP znajduje zastosowanie do wszystkich stosunków pracy chociaż w niejednakowym stopnia W stosunku do pracowników zatrudnionych w gospodarce stanowi podstawowe źródło pr. pracy. Reguluje przeważającą część ich statusu prawnego. Poza tym inne źródła mające zastosowanie do tych pracowników nie mogą być mniej korzystne od przepisów KP ( art. 9 § 2 i 3 KP). Jest on podstawowym źródłem pr. pracy dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy, pracowników z powołania ( na podst. art. 69 stosuje się do nich przepisy dot. umowy o prace ), jak i pracowników z wyboru (poza służbą publiczną).

Jeśli chodzi o pracowników sektora publicznego to ich stosunki pracy regulowane są odrębnymi aktami prawnymi zwanymi pragmatykami służbowymi. Zgodnie z art. 5 KP kodeks pracy stanowi dla nich uzupełniające źródło pr. pracy. Nie obowiązuje tu też zasada że postanowienia pragmatyku służbowego nie mogą być mniej korzystne niż przepisy KP.

KP nie obejmuje całej materii pr. pracy, lecz przede wszystkim prawo stosunku pracy ( dział 3-10 KP). Ponadto KP reguluje: układy zbiorowe pracy, rozpatrywanie o roszczenia pracowników ze stosunku pracy, odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika, przedawnienie roszczeń oraz grupową organizację pracy.