przedszkole pełne ciakawych zdarzeń 41 bmp

i

2. Czynnościowo-zadaniowe formułowanie tematu

Wiele trudności sprawia nauczycielom sprecyzowanie tematu zajęć, planu pracy, a także zapisanie go w dzienniku. Jak zatem należy formułować temat zajęć, aby był w miarę krótki a jednocześnie informatywny?

W czynnościowo-zadaniowym planowaniu pracy^c nad tematem zajęć (ofert, zadań) lub lekcji najważniejsze jest zadanie, jego struktura podporządkowana konkretnie sformułowanemu celowi. Zadanie w znaczeniu subiektywnym (psychologicznym) to takie zadanie, które traktuje się jak własne a nie obce.^{1 2}

Wspólne działanie partnerów (dziecko-dziecko, dziecko-nauczyciel), podejmujących ten sam temat, wymagające od nich zaangażowania można nazwać „aktywnością zadaniową” rozumiejąc przez to aktywność ukierunkowaną ze względu na cel, a tym samym na typ zadania/

Etapowe cele ustalone przez nauczyciela wychowania przedszkolnego realizowane winny być głównie poprzez wykorzystanie naturalnych lub specjalnie stwarzanych sytuacji edukacyjnych (inaczej okazji edukacyjnych, okoliczności) stanowiących źródło dostrzegania, akceptowania i formułowania zadań czyli celów operacyjnych określających aktywności dzieci, a ściślej: działania, treści i warunki tej aktywności.

Na strukturę działania składają się treści oraz czynności (operacje) dziecka umożliwiające rozwiązanie zadania, zatem tematem jest to, nad czym dzieci pracują określone zagadnienie, umiejętności, które w zabawie, na zajęciach przyswaja, ćwiczy, zdobywa, rozwiązuje. Wniosek z tego, że temat nie może być opisem hasła programowego ani też tytułem. Powinien on wskazywać na istotę zadania, które ma być wykonane. Zgodnie z czynnościowym kształceniem temat powinien zawierać:

1.    tok postępowania, typ ćwiczeń, czynności dzieci,

2.    podstawę tematyczną- element treściowy,

3.    środki dydaktyczne.³

Oto nauczyciel poleca zaobserwować i opisać wygląd psa i kota. Element treściowy stanowi tu wygląd i budowa tych zwierząt, element operacyjny- opisywanie i nazywanie różnych części ich ciała. Zadanie to można sformułować inaczej. Można poprosić dzieci, aby wyodrębniły różnice i podobieństwa między kotem i psem. Element treściowy ten sam, ale w większym stopniu angażują różne operacje umysłowe. W pracy z dziećmi trzy i czteroletnimi, które uczą się dopiero obserwowania i opisywania, zadanie sformułowane w drugiej postaci byłoby za trudne. Dlatego właśnie tak ważna^ sprawą jest przemyślenie opera-

10

1

⁰ J. Kujawiński, PRÓBY OPTYMALIZACJI CELÓW W NAUCZANIU POCZĄTKOWYM, ODN w Poznaniu. 1985, s. 50

2

   A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski, DZIECKO WŚRÓD RÓWIEŚNIKÓW I DOROSŁYCH, wyd.l, Zysk i S-ka, Poznań, 1995, s. 13

UWAGA! Myślenie przedoperacyjne jakie cechuje dzieci wieku przedszkolnego nie sprzyja samodzielnemu formułowaniu przez nie pytań problemowych. Dzieci nie umieją bez pomocy dorosłego przeanalizować sytuacje i ustalić sposoby jakimi należy pokonać daną trudność. Stąd prymat powinno wieść rozumowanie czynnościowe, sytuacyjne oparte na materiale manipulacyjnym, konstrukcyjnym a nie umiejętności logiczno-werbalnego rozumowania. Sugeruje to potrzebę tworzenia sytuacji o charakterze praktycznym, umożliwiających wykonanie czynności umysłowych powiązanych z działaniem i spostrzeganiem. Nauczyciel przystępując do planowania winien przemyśleć i zaplanować całość działań związanych z tematem, stąd planowanie pracy winno przebiegać w formie sytuacyjno-zadaniowej, czynnościowo-zadaniowej.

3

   M. Nagajowa, ABC METODYKI JĘZYKA POLSKIEGO, WSiP, Warszawa 1998; w Z. Bojanowska, CO,JAK I DLACZEGO PLANOWAĆ, CZYLI WSZYSTKO O PLANOWANIU. WOM, Poznań, 1994