stolarstwo5

iu;

być użyty w kawałkach, przerzyna się piłą na połowę, i przez tarcie przerżniętych płaszczyzn, posmarowanych olejem, o siebie, wygładza się i wyrównywa.

Takim płaskim kawałkiem pumeksu pociera się powierzchnia drzewa, posmarowana olejem lnianym, z początku wpoprzek włókien, potem w kierunku ich długości, tam i napowrót, dopóki drzewo nie nabierze dostatecznego stopnia gładkości.

Zwykle do smarowania drzewa, przy szlifowaniu, używa się oleju lnianego; tylko w przypadkach, gdy chcemy zapobiedz zcie-mnieniu drzewa, używa się łoju lub nawet tłuszczu wieprzowego. ■Niektórzy stolarze używają do smarowania drzewa, przy szlifowaniu , mieszaniny pokostu lnianego z mniejszą lub większą ilością terpentynowego olejku. Czystą wodą także można szlifować, lecz tylko gatunki drzew bardzo miękkich, których jasny kolor chcemy w zupełności zachować. W tymże celu można olćj odfarbować, tojest odjąć mu kolor, przez dodanie do niego małej ilości węgla z kości lub spalonej skórki chluba.

Pumeks zawiera często w swej massie twarde kamyki, które przy szlifowaniu drzewo rysują: wyszukiwać je więc starannie i wyjmować potrzeba.

Sztuczny pumeks czyli tak nazwana massa, z tego względu głównie jest cenioną, i do szlifowania chętnie używaną, że jest jednorodną, i nie posiada w sobie żadnych twardych części, któ-reby wygładzeniu drzewa zaszkodzić mogły.

Szlifowanie sproszkowanym i cienko przesianym pumeksem dokonywa się w ten sposób, że sypie się on na gatganek zwilżony olejem, i tym gałgankiem pociera się drzewo w różnych kierunkach. W tym razie szlifowanie zwykle rozpoczyna się papierem piasczystym lub szklistym, o których niżćj będzie mowa, a pumeksem tylko się dokończą. Szczególniej francuzcy stolarze używają tego sposobu szlifowania, przyczćm zamiast czystego oleju lnianego, biorą mieszaninę z równych części oleju lnianego i weneckiej terpentyny, na gorąco zrobioną, do którćj, przy szlifowaniu drzewa mahonionego lub wiśniowego i t.p., dodają nieco czerwono farbującego korzenia alkanny (n. alkannawurzel, fr. orcanette).

Gzemsy i krajniki szlifują się, nasypując nieco sproszkowanego pumeksu na deseczkę topolową, wyżłobioną podług kształtu listwy szlifowanej, lecz w kierunku przeciwnym, i pocierając deseczką tą tam i napowrót po powierzchni drzewa, którą mamy wyszlifbwać.

W każdym razie, gdy do szlifowania olej lub tłustość jaka się używa, muszą one być zaraz po ukończonej robocie, wraz z brudem ze szlifowania powstałym, z roboty starte, przez wytarcie jćj suchemi wiórami lub gałgankiem, następnie zaś proszkiem kredowym, tryplowyni lub ceglanym. Proszki te obwiązują się w gał-ganki z cienkiego płótna, przez które się na robotę przesiewają, i rozcierają na nićj kawałkiem pilśni, filcu, wełny lub miękkiej bibuły, a w końcu drzewo czystym gałgankiem się oczyszcza. Im staranniej robota z tłustości po szlifowaniu oczyszczoną została, tćm łatwiej i lepiej przyjmuje się następnie politura; nie trzeba więc żałować czasu i pracy, poświęconych na to oczyszczenie.

b) Papier szklisty i papier piasczysty (n.glas uml sandpapier, fr. papier de verre). Papier tego rodzaju używa się na sucho, pocierając nim robotę, w trzech po sobie idącycli stopniach ostrości. Służy on głównie do szlifowania małych płaszczyzn, krzywizn i rzeźb. Gdy się pyłkiem drzewnym zatka, można go szczotką raz jeszcze do użycia oczyścić. Papi. r szklisty można dostać gotowy w handlach żelaznych, do większego jednak użytku sami stolarze go przygotowują następującym sposobem: Proszek szklany, lub piasek z kamieni piaskowych t tuczony, przesiewa się przez druciane sitko stosownej grubości, na papier klejem nasmarowany. Papier do tego używany musi być dostatecznie giętki i klejem jednostajnie się nasycać; klej musi być w dobrym gatunku, szkło zaś lub kamień muszą być czyste zupełnie, bez tłustych i żywicznych części: ztąd szyjki butelek smołą oblane użyć się nie dają. Szkło, kamień ciosowy, żużel lub inny jaki twardy i ostry materyał, tłucze się na proch i przesiewa przez druciane sita róźnćj gęstości, podług gatunku papieru, jaki chcemy otrzymać. Mieszając piasek ze'szkłem, trzeba używać szkła w proszku drobniejszym i w mniejszej ilości. Przed posypaniem pociąga się papier, za pomocą szczotki lub pędzla, klejem gorącym i płynnym; potem posypuje się proszkiem, i otrząsa z części, które do kleju nie przylgnęły. Niekiedy postępowanie to powtarza się dwa razy. Wysychanie papieru w lecie odbywa się na słońcu, w zimie zaś przez łagodne ciepło: nie powinno ono być zanagłe, lecz trwać 12 do 18 godzin. Zamiast papieru, użyć można skóry lub płótna, przyczćm postępowanie całe zupełnie jest to samo.

cj Skóra rybia (n. fischhaut, fr. peau de chien de mer). Suszona skóra wielu gatunków ryb morskich, z powodu chropowatych narośli, na nićj znajdujących się, może także służyć do szlifowania drzewa, i dawniej nawet często jćj do tego używano; obecnie zaś, dla wysokićj ceny i nierównej ostrości, rzadko się używa, i zastępuje się zwykle pumeksem lub papierem. Skóra z głowy jest najostrzejsza, z ogona zaś i płetw najcieńsza.

d) Skrzyp (n. schachlelhalm, fr. preley. qticue de cheval). Rurkowate i wzdłuż pobruzdowane łodygi skrzypią zawierają w sobie wiele krzemionki, i z tego powodu mogą być także dó